Оҕо утуйуута, түүн кытта кумуллуута үөмэр үөн кэмэ саҕаланар. Саҥата суох хаһыыны истиэх күтүр дуо? Сытан эрэ биэрэҕин. Сымыһаххын быһа ытыраҥҥын, ытыыргын кыатанаҥҥын, сиргэнэргиттэн эбиллэр силгин утары ыйыстан иһэҥҥин. Куһаҕан чуумпу ол онно куомуннаах. Харан хаалбыт хаһыы эмискэ төлө биэрдэр, ити куһаҕан, баҕар, суох буолан хаалыа этэ.

Хантан, хаһыытыыр да күннээҕэ. Хардатыгар, хата, кырбаммыта, этэ-сиинэ эчэйбитэ.

Хайаларын саата-суута ордугун аахсыахтара дуо – тэҥ-тэҥҥэ. Биирэ – бииргэ төрөөбүтүттэн атаҕастанар, биирэ – бэйэлээх бэйэтин эрин инититтэн ити айылаах буолар. Ол үлүгэри бу тухары ким да билбэт. Биир киһи бу дьиэ иһигэр айбардыыр. Туох да бэйэлээх тохтоппот кыыла киирбит киһини. Оттон оннук буоллаҕына, киһи үөһүгэр киирэн иһэр.

Ама да дьахтар буолан айыллыбыт иһин, аҥаардастыы атаҕастанарга, алдьанарга, сиргэ-буорга тэпсиллэргэ ананан төрөөбүт үһү дуо. Эбэтэр ити дьаабыны ким да билбэтэ туора сотон кэбиһэн, суох курдук санатан, арыый да уҕарытар дуу?

Игирэлэр киксибэккэлэр да эрэ биири биирдик оҥороллор. Киһи өлбөт үөстээх буолар эбит. Бүргэс эрэйдээҕи эҥинник эрэйдээтилэр. Муомаахтаан көрбүттэрэ – үөстээҕинэн көрөн субу өлөн эрэргэ дылы гыммыта. Тыын ыла тохтообуттарыгар киһилэрэ тиллэн кэлбитэ. Өлөрөр диэн манан дьыала буолбатах эбит.

– Экстрасенспын дэнэриҥ. Дьэ, тоҕо өлөр быаттан эн киһи мүччү көппөтүҥ? Билэ-билэ өлө сатаатыбытыҥ дуо? – онтуларын быыһыгар өлөн эрэр киһини ыххайаллар.

– Өлөр өлүү иннигэр бары биирбит. Ыйааҕыҥ дуо, биһиги?

Тугу саҥаралларын билбэттии ону-маны бары тыллаһаллар. Саха куттас. Куттал субу суоһаатааҕына, эр хаанын киллэриэ. Оттон ол-бу көстүбэттэн, бэл, күлүктэн сүрэҕэ хайда сыһыа. Оччотугар маннык быһыы тоҕо тахса турарый? Сахатыттан-кимиттэн тутулуга суох киһи ис дириҥэр куһаҕаҥҥа тиллэр туох эрэ инистиин баар дуу? Туох эрэ сылтахтан ол мэхэнииһимэ үлэлээбитинэн барар дуу? Ол дириҥҥэ кииримининэ, ортоһуордук олордорбут. Өлөрүмүнэ-өлүмүнэ бэйэ чааһыгар кыл-мүччү тиийдэрбит.

– Москубаны Москубанан эргийэн кэлбитиҥ, бэртэри кытта тэҥҥэ күрэстэспит үһүгүн. Ама, тугу да биттэммэтэҕиҥ, сибикилээбэтэҕиҥ дуо?

Тоҕо да ыйыта турдахтарай. Хантан билиэхтэрэй кинилэр бэйэ дириҥэ бүрүөһүннээҕин. Аан дойду аһаҕас, ону ааҕар кэбэҕэс. Оттон бэйэ киэнэ бэчээттэммит кэриэтэ биллибэккэ хаалар.

Билэр диэн сэрэхтээх. Билэр эмиэ сэттээх. Айылҕа кистэлэҥин ааҕа арыйарга дьулуһаллар, бүтэр уһугу уон оччонон тиэтэтэллэр.

Үөһүгэр киирэн иһээччини туох да бэйэлээх тохтоппото. Биир түүн көстүбэппин дэммит күтүр обургу кыыска үөмээри гыммытын туттулар. Киһи эрэ буоллар биирдэрэ мах бэрдэрэн тохтоото.

Ити түүнтэн ыла икки дьахтар уйатыгар уу киирдэ. Икки өттүттэн оҕолоохтор. Иккиэн улаатан эрэр кыыстаахтар. Бу – гарем буолбатах этэ. Өссө биир эр киһи ханна көтө сырытта? Муннун анныгар буолар дьаабыны түһээн да баттаппата буолуо дуо? Дьахталларбыт да саатыганнара. Былыргы дьыллар быыстарыгар буолар дьаабы диэхпитин, наай гыннар, биир-икки сыллаах түбэлтэ бүгүҥҥү күөнүгэр күөрэйтэлээн ылар.

Хас дьахтар саатарыттан хара дьай өй түгэҕэр үтэйиллэн сылдьара биллибэт. Дьон саҥатыттан саллаллар. Дьон онто да суох саҥарыа. Ол иһин дьон буоллаҕа.

Дьэ сойдо ини диэн ойбоҥҥо тимирдэ сатаатылар. Киһилэрэ онно тиллэн, тыын быһаҕаһынан дьэ тыына сатаан, ууга чачайталаата. Өлүө суохтааҕы соруйан сойуоласпыттара аанньа буолуо дуо. Кырата-хачаайыта билбэт эбит, Бүргэс олоххо тардыһар күүһэ киһиттэн ураты күүстээх эбит. Хайыыр да кыах суох, киһилэрин быраҕан, тилир гынан хаалыахтара дуо. Өр да өр ырычаахтаһан дьэ ситистилэр быһыылаах. Киһи тимирэр аат диэн суох. Аны ол кыһалҕата. Күрүлүүр күнүс бүтүн киһини ханна кистииллэр, суолларын хайдах гынан сиппийэллэр?