– Догуэ «арщхьэкIэ» жыхуэпIэр сыт! – Нэхунэ и псалъэр Iэпеуд Жансурэт

ИкIи мырамысэ щIыныр зэпегъэури, бахъэр къыпихуу бэлагъыр зэриIыгъым хуэдэу зыкъегъазэри макъ хэIэтыкIакIэ жеIэ: «Уи къуэм и щхьэр лажьэу щытамэ, жылэлIым ещхьу икIи еджэнт икIи и унагъуэри зыхуей хуигъэзэнт. Иджы тIуми щымыщу емынэр и унэм ихьауэ мэпсэу, дэри дегъэпсэу. Диссертацэм елэжьыжыркъым. Хъунт, абыи сыдэкIуэтэнт и мазэ улахуэр мылIэIусу щымытамэ. Авансымрэ получкэмрэ тхузэпымыгъэувэу допсэу. Мы жылэм яшх ерыскъы лъапIэхэм хуэдэ мазэм зэ щызыIудмыгъэхуэфыр нэхъыбэщ. Унасыпыншэмэ, махъшэм утесми хьэ къодзакъэ жыхуаIэр аращ. Мис мыбы, – IэштIымкIэ йоуэ Жансурэт и натIэм, – Алыхьым къритхауэ щытамэ, иджырей гъащIэм хуэщIа, абы зи Iыхьэ къыхэзыхыф лIым си насып хилъхьэнт».

– АбыкIэ къуаншэр уэращ, Жансурэт, уэра! Къэблэжьыр мащIэщ, жыпIэурэ дапщэрэ ебундэкIа а щIалэ тхьэмыщкIэм. «Зэ умыпIащIэ, си диссертацэр пхызгъэкIмэ, си улахуэр нэхъыбэ хъунущ, нэгъуэщI мыхъуми зы илъэскIэ зыхуэгъэшэчыж», – дапщэрэ къыбжиIа, арщхьэкIэ зыри уи тхьэк!умэм ибгъэхьакъым. И щхьэр ебгъэужэгъури институтым къыIупшыжащ, лэжьапIэ ищIынумкIэ умыгъэчэнджащэу икIи умыгъэгупсысу, шабашкэ уиIэнущ, жыпIэри, адэкIи мыдэкIи умыгъаплъэу, ухуакIуэхэм яхэбгъэхьащ.

– АтIэ, жысIамэ, пцIы супса! – Нэхъ Iеижу къолыб Жансурэт.

Узыхуейрауэ щытмэ, зы махуэ унэу дыдэунат къыпебгъэх а лэжьапIэм. Ар абы мыкIуауэ щытамэ ди фэтэр кIуэцIыр жыгей пхъэбгъурэ кафель щхъуэкIэплъыкIэкIэ къитщIыкIыфыну уи гугъэрэт сытми. Ди деж щащIауэ унэлъащIэу диIа псори импортнэкIэ зэтхъуэкIатэкъэ.

– Уи бохъшэри тумэн тхурытхукIэ кудат.

– Кудат, тхьэ, куда. Сом бжыгъэр къэслъытэжыртэкъым.

– Ари къомэщIэкI хъуатэкъэ?

– Схурикъуртэкъым. Дауи къызэмымэщIэкIынрэт. Зыр щIэкIым адрейр къыщIыхьэу фи Iыхьлыхэр къакIуэрт. ИгъащIэм фи деж къыщемытIысэхахэми дыкъагъуэтыжауэ къызэкIэлъыкIуэхэрт. Зыгуэр щыпхузэфIэкIым, пшхын-пщIэн ущиIэм деж псоми укъагъуэтыж. Абыхэм хьэщIагъэ ехын, зыгуэрхэри я сумкIэм яхуилъхьэн хуейтэкъэ? Иджы бгъашхэ къудейкIи зэфIэкIрэ сытми.

Фадэ лъапIэ йомыгъафэмэ, IупщIэ къыпхуащIу ежьэжынущ. Псори бэзэрым къыщыпщэхукIэ ахъшэ мащ!э ихьу къыпфIэщIрэ абы. Уэ мы къуажэм удэсщи мырамысэ бэлагъыщхьэрэ гъэш тIэкIурэкIэ узэфIокI, къалэм абыкIэ зы сабий нэхъ мыхъуми пхуэгъэтэджыжынукъым, ауанышхуи укъащIынущ. Сэ схъумэр си напэм и закъуэкъым, атIэ уи къуэм и напэри сохъумэ. НэгъуэщIым и гугъу умыщIыххи, мы къуажэм дыкъэкIуэжыхукIэ я нэхъ мащIэрамэ сом щищым щIигъу бэзэрым къытыдонэ.

– А уэ къыубжэкI къомыр зыми щыщыжкъым иджы. Псори зытепщIыхьыр уи IутIыжу упсэуну арат.

– АтIэ сыпсэуртэкъэ?

– Апхуэдэу ебгъэжьат, арщхьэкIэ мэхь-мэхь! Дэнэ щыIэ иджы и уасэм хуэдэу тIу е щы ептурэ къэпщэхуауэ щыта уи импорт гарнитурхэр, уи къэуц шхыIэнхэмрэ щхьэнтэхэмрэ.

– Дэнэ щыIэ жыпIа? ЗыдэщыIэращи, къызыхэкIам хыхьэжащ. Уи къуэм щхьэ фIэмытмэ хэт ар зи лажьэр. СыхулIэ апхуэдэ щIэныгъэ ищхьэ. Классищ фIэкIа къэзымыуха Шухьиб и унагъуэр дэ нэхърэ пщIыкIэ нэхъыфIу мэпсэу. Къещэху ещэж, абы и лъакъуэр здынимыхуса къалэ мы ди къэралышхуэм къыщыгъуэтыгъуейщ. Хамэ щIыпIэхэми мызэ-мытIэу кIуащ. Фейдэуэ зы сом нэхъ мыхъуми къыхуищIыну ищIэмэ щхьэхынукъым, сыукIытэжыхэнкъыми цIыхубз дуфач нэгъунэ къещэху.

– Шухьиб сытри и щхьэм ирипэс щхьэкIэ, си къуэм и напэр апхуэдэкIэ трихыжынукъым. Си къуэр интеллигент щIалэщ.

– Еплъыт абы жиIэм! Сыт мыгъуэр хэпщIыкIрэ уэ интеллигент жыхуаIэм? Сы интеллигент жыпIэу плащ техъукIарэ туфлъэ лъэдакъэ Iушэрэ пщыгъыу къэпкIухь нэхърэ уи ныбэр дубленкэм къыдэхуу уэ пхуэдэхэм уахэтмэ куэдкIэ нэхъыфIщ. Мис апхуэдэущ зэрыгупсысэр а уэ хьэм ебгъэхь Шухьиб. Зы фыз иIэщи, зы махуэм щыгъар етIуанэ махуэм щитIэгъэжыркъым. Адрей и щыгъынхэм я гугъу сщIынкъыми, махуэ къэс лэжьакIуэ зэрыкIуэ бэлътом пщампIэу телъыр мех нэхъ лъапIэ дыдэ ламэщ. Шухьиб хуэдэм ауан сыкъищIу зы махуэ сыпсэуну сыхуейкъым. Моууэ жылэ цIыхум ещхьу дыпсэуну щIэддза къудейуэ къыттепсыхэжащ. Щхьэ зыфIэмыт лIы уиIэмэ аращ къыпщыщIынур.