Лөкөй тугу да саҥарбата. Мүчүҥнээн эрэ кэбистэ.

Саас. Хаар ууллан, сир-дойду уунан килэйдэ. Кус-хаас үгэннээн кэлэн турар кэмэ. Лөкөй Лөгөнтөй туукка саатын сүгэн, хас даҕаны бөдөҥ кустаах дьиэтигэр кэллэ. Тэлгэһэҕэ кураанах сири булан балачча сытыйбыт ынах этэрбэһин быһаҕынан кыһыйа турда. Хаҥас ойоҕоһунан, чалбах саҕатыгар, бадарааҥҥа туох эрэ араҕастыҥы сырдык хараҕар көстөн ааһарга дылы буолла. «Чалбах хараҕа чаҕылыйар ини» дии санаата. Төҥкөҥнүүрүгэр санныттан саата сулбуруйан түстэ. Ону өрө садьыйабын диэн, биир куһун сиргэ мүччү тутта. Уоһун иһигэр үөхсэн ботугуруу-ботугуруу, булдун ылаары көрбүтэ, били, бу күһүн Сиридикээнтэн булан аҕалбыт тааһа өссө ордук ырааһырбыкка дылы буолан чаҕылыйа сытар эбит. Лөкөй ону тоҕо эрэ үөрбүт курдук көрдө. Ылан арбаҕаһын эҥээригэр сууралаан ыраастаата уонна дьиэтигэр илдьэ киирдэ. Кустарын остуолга кэккэлэччи уурталаан кэбистэ. Таҥаһын устан ыйаат, көмүлүөгэр икки-үс умуллан эрэр хардаҕас хаалбытын эргитэ тутуталаата. Уот иннигэр модороон оҥоһуулаах талах олоппос турарыгар куолутунан аргынньахтанан кэбистэ. Мутук хамсатыгар табах уурунан тардан унаарыта олорон, хайдах эрэ этэ-хаана ирэн көнньүөрбүччэ, айылҕаҕа араас да дьикти таастар бааллар ээ диэн сөҕө саныы олордо. Бу сайын от охсо сылдьан дэлби итииргээн, өрүс эмпэрэтигэр истиэнэ курдук туруору, дьураа-дьураа тус-туһунан таастарынан дьапталлыбыт хайа сирэйин анныгар чэй өрүнэн сөрүүкүү олорон, оҕо сутуругун курдук мотоҕор, араас ойуу бөҕөлөөх, адьас сибилигин хамсаан барыахтыы тыыннаах кэриэтэ тааһырбыт үөнү булан эмиэ оҕолоругар аҕалан биэрбитэ. Дьиибэтэ диэн, ол «үөнэ» киһиттэн үрдүк сиргэ хайа дьапталҕа тааһын быыһыгар кыбыллыбытын нэһиилэ арааран ылбытыгар, сыппыт сирэ ойуута ойуутунан оҥойон хаалбыта. Бу хантан кэлбит үөн дуу, туох дуу хаһааҥҥыта итиччэ үрдүккэ ыттан баран тааһыран хаалбытын Лөкөй бэйэтин хараҥа өйүнэн толкуйдуу сатаабыта да, кыайан тобулбатаҕа.

Кини күннээҕи үлэ-хамнас түбүгүттэн ортоҕуна хаһан эмэ быыстатан син ону-маны үөтэн, ырыҥалаан саныыр түбэлтэлэрдээх буолааччы. Бүгүн эмиэ көхсө ирэн, санаата манньыйан, нухарыйыах курдук буолан эрдэҕинэ, Алааппыйа уолаттарынаан хотонноруттан киирдилэр.

– Кинээһиҥ ынаҕын хаһан илдьэн биэрэҕин? Үрэх уута хаайа илигинэ илдьэн кэбиһиэх хааллаҕа.

Эмиэ сыппах быһаҕынан сулуйаары гынна диэн, Лөкөй эрдэттэн суос бэриннэ:

– Мээрилээмэ. Буруйугар эн туруоҥ суоҕа.

Киэһэлик кустарын буһаран аһаары олордохторуна, аллараттан түөрт ыҥыыр аттаах нуучча дьоно кэлэн, кыракый балаҕан иһэ туолан хаалла. Мааны таҥастаах, кугас сулардыы бытыктаах эдэр киһи, тойонноро быһыылаах, сымнаҕас куолаһынан дьиэлээхтэри кытта дорооболосто. Биир аргыһыгар, хара бытыктаах, кэтит сарыннаах улахан киһиэхэ, туһаайан тугу эрэ эппитигэр, анарааҥҥыта Лөкөй диэки көрөөт, мичээрдээн баран, уу сахалыы саҥарбытыгар дьиэлээхтэр сэргэҕэлээн чөрбөҥнөһө түстүлэр.

– Бу Охотскай атыыһытын үлэһитэ. Кини Халыма устун ындыынан сылдьыһар суолу-ииһи үөрэтэр. Биһиги сарсын бу үрэҕи өксөйүөхпүт. Бу түүн манна хонуо этибит.

– Ээ, оннук ини, оттон хонон барыҥ. Хата, эн сахалыы билэр киһи баар эбиккин дии, сонунна кэпсээ.

– Кэпсээтэххэ сонун баар бөҕө буоллаҕа дии. Дьэ, киэһэ наҕылыччы сэһэргэһиэхпит.

Итинник аҕыйах тылы бырахса түһээт, үс киһи аттарын сыгынньахтыы таҕыстылар. Тойонноро тутан киирбит тирии бүрүөһүннээх обургу хаптаҕай дьааһыгы уҥа ороҥҥо илдьэн уурда. Сонун, сэлээппэтин устан ыйаары ол-бу диэки көрүтэлээн көрдө да, иилэри булбата. Аан баҕанаҕа икки мас тоһоҕо баарыгар дьиэлээхтэр таҥастара ыйанан тураллар. Хоноһо тугу да гыныан билиминэ, дьиэлээх киһи диэки көрөөт, мичээрдээн ылла. Онтон өй ылбычча, дьааһыгын аһа баттаан, холбуу баалла сылдьар ат боккуоптуур тоһоҕону сулбу ойутан таһаарда. Үс-түөрт тоһоҕону биирдэ сыыйа тардан ылла. Дьиэлээх киһиэхэ эргиллэн туох эрэ диэтэ, тоһоҕо саайар курдук сутуругунан охсуолаан көрдөрдө. Лөкөй өйдөөтө гынан баран, өтүйэтин бэдиктэрэ ханна тиэрпиттэрин булбата. Хата, били тааһын өйдүү биэрэн, сэбэргэнэ кэтэҕиттэн ылан уунна. Ыалдьыт нуучча тааһы мүччү тута сыста. Соһуйан саҥа аллайда. Оһох чанчыгар кэлэн кыҥнайа-кыҥнайа кыҥастаста. Ытыран, ыараҥнатан да көрдө. Лөкөйгө тугу эрэ баллыгырыыр. Онтон балаҕан аанын тэлэйэн туран: «Борис-ка, Бориска!..» – диэн хаһыытаата. Үс киһи сырсан тэлэкэчиһэн киирдилэр. Тойонноро тугу эрэ омуннаахтык саҥара-саҥара, тааһы дьонугар көрдөрдө, Лөкөй диэки ыйбахтаата. Аны дьонноро соһуйан-өмүрэн турдулар. Эмискэ буолбут бу сүпсүлгэнтэн дьиэлээхтэр дьиксинэн бардылар. Оҕолор остуол уһугунааҕы кэтэҕэриин муннугу буллулар. Алааппыйа хаҥас диэки дьалты хааман биэрдэ. Аҕалара эрэ соччо уолуһуйбатахтыы модьу олоппоһугар аргынньахтаан олорбутун кубулуппата.