– Ես այլ կերպ գրել չեմ կարողանում։

– Ուրեմն դադարիր գրել և յուրացրու մեկ այլ մասնագիտություն, եթե չես կամենում տիրապետել դերձակ-մոտորիստուհու մասնագիտությանը՝ սիբիրյան, ոչ այնքան հեռավոր վայրերում։ Հուսով եմ, որ այս խոսակցությունը կմնա մեր մեջ, անշուշտ հասկանում ես, որ ես ռիսկի եմ գնում ոչ պակաս քան դու, իմ սրտացավությամբ:

Ես դուրս եկա նրա մոտից` շատ լավ գիտակցելով, թե ո՞ւր էր խփում, ի՞նչ էր բաղձանքը նրա։ Նա կամենում էր խոշտանգել, ամայացնել ողջ էությունս և ինձ դարձնել այս գարշ համակարգի հլու-հնազանդ ոչխարը՝ բարի ոստիկան, ով շահագրգռված էր նրանով, որ հանկարծ անգիտակցաբար չկործանեմ երիտասարդ կյանքս, չէ՞ որ ինձ հրաշալի ու լուսավոր ապագա է սպասում՝ այս հզոր երկրի բոլոր քաղաքացիների հետ մեկտեղ։ Բայց մի հարցում նա ճիշտ էր անտարակույս, և այդ միտքը հանգրվանեց ուղեղումս անդարձ. հարկավոր է թարգմանել ու փորձել պատմվածքներս հրատարակել արևմուտքում՝ նման պարագայում, առավելագույնն, ինչ կարող են թույլ տալ իրենց, երկրից ինձ դուրս շպրտելն է, չեն համարձակվի ֆիզիկապես ոչնչացնել, թեև փաստ չէ, նրանք հենց մեր հանդեպ կարող են թույլ տալ իրենց ամենն, ինչ կամենան, օրինակ, 58-րդ հոդվածի փոխարեն, կպցնել մի ինչ-որ քրեական ահարկու հոդված ու` ցտեսությո՛ւն, դու չես ո՛չ առաջինը և ո՛չ էլ վերջինը։

Ես մի քանի օր ապրում էի անիրազեկության մեջ, մտածում էի՝ կկանչե՞ն անվտանգության մարմիններն ինձ, թե՞ ո՛չ։ Միամտություն էր իմ կողմից հուսալ, որ իմ դիմազրկված պատմությունը փոթորկահույզ, մոլեգնող ծովի մասին, նրանք կընկալեն որպես իմպրեսիոնիստական ոճով բնության նկարագրություն և վերջ՝ այդքանը միայն: Նրանք ամեն ինչ լավ ըմբռնել, հասկացել էին։ Հիմա, հավանաբար, պատմվածքս ձեռքից ձեռք է անցնում այդ սարսափելի հաստատության տարբեր գրասենյակներում, վերծանվում են նրա տողատակերն, ու որոշվում է, թե ինչպես է պետք վարվել ինձ հետ, հարկավոր է անմիջապե՞ս պատժել, թե՞ կարելի է դեռևս համբերել։ Ամենայն հավանականությամբ, կանխարգելիչ զրույցն ու գլխավոր խմբագրի խոսքերը, որոնք հնչեցին որպես նախազգուշացում, ըստ էության, իմ պատիժն էր. «խելքի՛ եկ», ահա թե ի՞նչ էին նրանք հստակ ու պարզ առաջարկում ինձ: Ես շատ լավ հասկանում էի, որ ինձ գրչի վրա էին վերցրել. անհասելի են այլևս արտասահմանյան ուղևորությունները, ոչ մի ուղիղ եթեր ռադիոյով կամ հեռուստատեսությամբ, քանզի դրա համար անհրաժեշտ է խոսափողի հասանելիության թույլտվություն, իսկ դա ինձ համար ոչ ոք չի ստորագրի այլևս։

«Թող կորչեն գրողի ծոցը, բոլորն անխտիր»` մտածեցի ես, մեծ հաշվով, ինձ համար գլոբալ ոչինչ չի փոխվել, ես այս երկրի համար առանց այն էլ անվստահելի տարր էի և այդ ամենից զրկված էի ի սկզբանե, քանզի բռնաճնշվածների հետնորդ եմ ես՝ ժողովրդի թշնամիների ժառանգ։ Սակայն, շատ փոքրիկ հույսի նշույլ, որ գլխավոր խմբագիրը մատնիչ չէր, այնուամենայնիվ կար։ Կար ցանկություն` համոզվել, որ իր փոքր ժողովրդի զավակների ճակատագրով նրա մտահոգությունն անկեղծ էր՝ իրակա՛ն։

Օրերն անցնում, թռչում էին անասելի արագությամբ։ Ինձ ոչ մեկը չէր անհանգստացնում, ոչ մի տեղ չէին կանչում, և դա ավելի տագնապահույզ էր։ Ես շարունակում էի գրել իմ պատմվածքները` հստակ գիտակցելով, որ նրանք դատապարտված են անգոյության։ Հետզհետե իմ այդ տագնապներն ու անհանգստություններն անցան` տեղի տալով մտքին, որ կարծես բարեհաջող ավարտ է ունեցել իմ այդ անմիտ արկածախնդրությունը, և ես վերսկսեցի լիաթոք շնչել ու գոյատևել իմ սովորական խաղաղ կյանքով՝ սթրեսներից ու ցնցումներից զուրկ, բայց ներքին լարվածությամբ՝ պատրաստ իրադարձությունների զարգացման յուրաքանչյուր ընթացքին։

Նրանք իմ պապիկին, բարբարոսաբար տարել էին 37-ին, դասախոսության ժամանակ՝ թույլ չտալով ավարտել այն, իր ուսանողների աչքի առաջ, միտումնավո՛ր, որպեսզի նվաստացնեն. մարդակերի հոգեբանություն, որը գիտնականին ընկալում է` որպես սննդամթերք, գաստրոնոմիական պարեն և ոչինչ առավել։ Միակ բանը, որ թույլատրել էին պապիկիս, այն է՝ ճանապարհին թեքվել տուն և վերցնել ձեռագրերը, իր անավարտ վեպը։ Ի՞նչ իմանար խեղճ պապս, որ իր ձեռագրերն ու անավարտ վեպն էլ իր հետ միասին կանէանան, կփոշիանան հավերժ, և ի՞նչ անուն տալ այն երկրին, որը գողացել էր պապիկիս մտքերը՝ զրկելով ինձ նրանց մեջ խորասուզվելու, նրա հետ մեկուսանալու իմ ժառանգական իրավունքից։