Артындагъы гюн Абусупиян апенди эки де юртну арасындагъы ёлну о якъ гъа да, бу якъгъа да бир йимик мезгил бар еринде шо вакиллени, 60 да адамны, жыйды. Ол бир сагьатдан да къолай пай хаммарланы яшавундан, Къуръандан, шариатдан, табиатдан, яшавдан терен маъналы мисаллар гелтирин, душман лыкъны-оьчлюкню къутсузлукълары, балагьлары гьакъда ва татывлукъну-до слукъну ниъматлары гьакъда пасигь тили булан мукъуятлы этип айтды. Ону терен маъналы сёйлевюне эки де якъны вакил лери авзун ачып тынгладылар. Абусупи ян апенди, алда ярашдырма къарагъан лар йимик, не болгъан эди арагъызда, не къалгъан эди деп, гетген-битген затланы хотгъап, эсги яраланы янгыртып-оьр чюкдюрюп айланмады.

– Муна гёресиз, душманлыкъ-оьчлюк бу пана дюньяда да, о герти дюньяда да оьртени-оту булангъы жагьаннем, дослукъ-татывлукъ буса адам оьзюнден тоюп болмайгъан, кёп ниъматлары булангъы женнет, – деп, оьзюню масла гьат сёзюн битдире туруп, Абусупиян апенди эки де якъны вакиллерини орта сында токътады ва:

– Аллагь-биллагь учун, ярашывлукъ гъа бир-биригизге къолларыгьызны бе ригиз, – деди.

Не о якъдан, не бу якъдан къолун уза тагъан гиши ёкъну гёрюп:

– Бусурман къардашлар, шай танны илбисни юрегин ял этмей, юреклеригизни енгип, къолларыгъызны бир-биригизге узатыгъыз, – деп, оланы да, бизин де енглерибизден тутуп тартып, къоймай къолларын алдырма башлады.

Эки де юртну вакиллери бир-бирине къолларын берип битгенде, ол бек сююнюп:

– Энниден сонг гьеч гиши шу эки де жамиятны арасындагъы яра шывлукъну бузса, шо къайсы якъ дан болса да, ба рыгъыз да, демек, о якъ да, бу якъда, шо адамгъа Аллагьны шайтангъа этген минг налатын берерсиз, – деп битдирди. – Муна шулай, Абусупиян апенди, эки де юртну арасында ярашывлукъ болдуруп, бизин арабыздагъы оьчлюкге ахыр салды ва къан тёгювлени даимликге токътатды. Ондан къалгъанлар, дос-къардашы гёр меген яхшылыкълар къалмасын, я Ал лагь! – деди тамаза.

– Агъав, сиз магъа не арив ёлукъдугъ уз! Мен мунда гелип не яхшы этгенмен, ёгъесе атамны гьакъында шу сиз айтгъан затланы бирин де билмеген кюйде къала жакъ эдим, – дедим мен сююнмекликден.

– Я, Абусупиян апенди сени атанг мы? – деди ол скамейкадан хозгъалгъан дай болуп, бирден мен бар якъгъа савлай къаркъарасы булан бурулуп ва магъа бек тергевлю къарап.

– Дюр, – дедим мен.

– Айтмассан! – деп, ол эки де къолун инбашларыма салды, – Я, балам Магьмут, неге айтмай турдунг гьали болгъунгча. Мен чи сагъа башынданокъ айтдым уью гюзде-эшигигизде болгъанымны. Уьйле ригиз жумамежитге ювукъда токътагъан эди, 50–60 метр болгъандыр аралыгъын да, оьзю де таш канзилери, темир тутул гъан чарлагъы булангъы эки къабат бина эди. Тюз айтаманмы? – деди тамаза, мен ден жавап къаравуллап.

– Тюз айтасыз, агъав, – деп, мен ону сё зюн гертиледим.

– Атагъызны тутуп, сюргюнге йибер генни ва ол онда гечингенни англагъан эдим. Анагъыз сама савму, къулум? – деп сорады ол.

– Тюгюл, анабыз да о герти дюньяда? – дедим мен.

– Къалгъанларыгъызгъа Аллагь сав лукъ берсин! Яшав шолай зат, Магьмут, гезиги етишген гете. Аллагьдан гелген къадаргъа рази болуп къалмасакъ, кюй ёкъ. Магьмут, сени илму булангъы кююнг нечикдир? Атагъыз чы уллу илму хазна эди. Мычыгъышча да яхшы биле эди, мы чыгъыш тилде китаплар да чыгъарды.

– Агъав, илму булангъы кююм нечик болсун, бизин къойдуму адашгъан таж жал тайпа ондан пайдаланмагъа?! Атам тутулгъанда магъа беш йыл бола бол гъан. Бизин, биринден-бири гиччи беш яшны, атасыз къойгъандан къайры, бары уьй малыбызны сыпкъырып алгъан, юртларыбызны чыгъарьп алып, канторлар этген. Биз хоншу чыгъып, башгъа абзар да бир уьйге тыгъылып яшама борчлу болгъанбыз. Тавушдан тайдыргъан. Биз гёрмеген не къалды? О замангъы гьаким лер, активистлер бизге, атасын оьлтюрген душмангъа йимик, къарай эди. Сайки, биз «халкъны душманыны» авлетлери биз. Атабызны китапханасындагъы ки тапланы арбалар булан ташып яллатгъан. Биз ге эсделикге сама бир китабын да къоймагъан, – дедим мен, тюнегюн-бири сигюн болгъан затгъа йимик талчыгъып.