Верагодна, зрэшты, што сама палітычная канцэпцыя магла быць вызначана Міндоўгам. У рамках такой сістэмы вярхоўны ўладар заставаўся паганцам (Міндоўг быў ім, нават фармальна прыняўшы каталіцызм), а яго блізкія сваякі, што валадарылi ў найважнейшых славянскіх гарадах, прымалі ўсходняе хрысціянства. Гэтая сiстэма тлумачыць хрысціянскае хрышчэнне братоў Тройдзеня. Яе можна бачыць i ў часы Гедыміна, калі яго сыны прымалі хрысціянства і кіравалі ў хрысціянскіх удзелах. Зразумела, тут можна ўказаць і на выключэнні з правілаў, як, напрыклад, паганства віцебскага князя Альгерда, якое, зрэшты, аспрэчваецца на падставе некаторых дакументаў, у прыватнасці, Сінодыка Кіева-Пячэрскай лаўры і гандлёвай дамовы Гедыміна з Лівонскім Ордэнам ад 1 лістапада 1338 года.
У фінале дадзенай главы аўтар хоча падкрэсліць, што значэнне недаказанага захопу Навагрудка ў любым выпадку перабольшана. Тэарэтычна, гэты захоп мог мець месца, але стаўленьне да яго мясцовага насельніцтва ўсё роўна можа служыць прадметам дыскусіі. Цікавасць да недаказанага захопу абумоўлена, відавочна, жаданнем адказаць на пытанне чыёй дзяржавай было ВКЛ.
Аднак сутычкі феадалаў на ранніх этапах станаўлення дзяржавы, вядома ж, не вызначаюць, самі па сабе, нацыянальны характар поліэтнічнай дзяржавы, які залежыць ад палітычнай і культурнай ролі таго ці іншага этнасу.
Спалучэнне культурнай дамінацыі продкаў беларусаў з іх палітычнай суб'ектнасцю дазваляюць цяперашнім беларусам лічыць спадчыну ВКЛ сваёй, незалежна ад абставін экспансіі балцкіх нобіляў XIII стагоддзя.
Ці праўда, што кіруючая дынастыя Літвы паходзіла ад полацкіх князёў?
Адкрыўшы Уваскрэсенскі летапіс XVI стагоддзя можна прачытаць наступныя радкі:
«Княжылі Рагвалодавічы ў Полацку, і напаў на іх Мсціслаў Уладзіміравіч Манамах, і Полацк узяў, а Рагвалодавічы збеглі ў Царград. А Літва ў той час давала даніну князям Полацкім, але кіравалі ёй свае гетманы… Вільняне ўзялі сабе з Царграда дзяцей князя полацкага Расціслава Рагвалодавіча, князя Давіла і яго брата, князя Маўкольда… А ў князя Маўкольда сын, князь Міндоўг».
Падобная версія паходжання кіруючай дынастыі ВКЛ падабалася Мікалаю Ермаловічу, але нават гэты беларускі гісторык-рамантык, які не заўсёды прытрымліваўся правілаў строгай навуковай працы, адзначыў нетыповыя для полацкіх князёў імёны царградскіх Рагвалодавічаў.
Цяпер дадзеныя позняга Уваскрасенскага летапісу, якія тычацца продкаў Міндоўга, могуць часам падтрымліваць маргінальныя гісторыкі-аматары.
У надзейных крыніцах князь Расціслаў Рагвалодавіч не з'яўляецца. І тым больш міфічнымі фігурамі выглядаюць яго дзеці, якія носяць невядомыя ў полацкіх Ізяславічаў імёны.
У сувязі з гэтым у акадэмічным дыскурсе полацкія карані адзінага караля Літвы амаль заўсёды фiгуруюць як легенда, створаная летапісцамі дзеля абслугоўвання прэтэнзій расійскіх цароў на землі Вялікага княства Літоўскага.
Ці праўда, што ўладары Літвы паходзілі ад рымскага перабежчыка Палямона?
Нейкі шляхетны рымлянін – Палямон, паводле легенды, адправіўся ў рэгіён ракі Нёман, дзе і пасяліўся са сваімі таварышамі, знайшоўшы высокія горы, дубровы і мноства дзічыны. Вядома, Палямону спадабалася такая багатая зямля, і «рымляне» засталіся тамака жыць назаўжды.
Такія звесткі змяшчаюцца ў «Хроніцы Быхаўца».
Стваральнікам, (а часам толькі папулярызатарам) «рымскай версіі», лічаць польскага гісторыка Мацея Стрыйкоўскага, які працаваў у XVI стагоддзі. Акрамя таго, мяркуецца, што аснову легенды заклаў яшчэ польскі храніст XV стагоддзя Ян Длугаш, які адзначаў падабенства літоўцаў з італьянцамі.