Менің клиентім Мәскеуге кетуге мәжбүр болады. Ол сол жақта болғанда, тергеу кезінде, барлығы кінәні соның мойнына жүктейді. Осы кезде оның адвокаты болмаған, клиентке іздеу жарияланған, Мәскеуде ұсталып, Алматыға экстрадицияланған. Бұл процедура шамамен бір жарым жылға созылды. Оның қатерлі ісік ауруына шалдыққанына байланысты оның бұлтартпау шарасы қамаудан басқа түрге ауыстырылды. Дәл осы уақытта іске мен қосылдым. Бізді іс материалдарымен таныстырып, оны сотқа жіберді. Өйткені қылмыстық іс тапсырыс беруші мен мердігер, яғни менің клиентімнің фирмасы арасындағы қарым-қатынас әлі аяқталмаған кезде тергелген. Ал іс сотқа жіберілгенше жағдай өзгеріп, олардың арасында татуластыру жұмыстары жүргізіліп, жұмыс актілеріне қол қойылды. Яғни, бір-бірінің үстінен арыз-шағым болмаған. Айтпақшы, клиентке ұрлықтан басқа көптеген баптар бойынша айыптар тағылған. Бұл жалған кәсіпкерлік, алаяқтық, салық төлеуден жалтару және ұйымдасқан қылмыстық топқа қатысу.

Іс тергеуден прокуратура арқылы сотқа өтіп жатқанда, қорғаушы тарап сұрау салу арқылы қосымша 10 томдық материалдар жинап, оларды сотқа өтініш берген кезде іске қостық. Бұл контрагенттермен келісімшарттар, салыстыру актілері, орындалған жұмыстар, жұмыс жасаған қосалқы мердігерлердің түсіндірмелері болды. Сот шамамен 5 айға созылды. Оған ұрланған деп есептелген қаражаттың шын мәнінде құрылыс алаңына жіберілгенін дәлелдеу қажет болды. Нәтижесінде біз әр теңге үшін есеп бердік.

Жалған кәсіпкерлікке келетін болсақ, мұнда да біз клиент құрған компаниялар жалған кәсіпорын емес деген құжаттарды ұсындық. Сотқа осы компаниялардың директорлары мен құрылтайшылары келді, олар сотқа құрылысқа дейін клиентімді танымағандарын, олардың компаниялары бұдан бұрын құрылғанын, компанияларында ондаған адам жұмыс істейтінін хабарлады.

Айта кетері, қазір жалған кәсіпкерлік бойынша 215-бап қылмыссыздандырылған, яғни ол Қылмыстық кодексте жоқ. Менің ойымша, бұл мемлекеттің дұрыс прогрессивті қадамы, өйткені бір кездері көптеген кінәсіз кәсіпкерлер мен биз- несмендер негізсіз қылмыстық процестің шеңберіне кірді, бұл дегеніміз күйзеліс пен шығындар. Алайда контрагенттер үшін өзінің жеке белгілері мен салдарлары бойынша ұқсас басқа бап қалды – ҚР ҚК 216-бабында көзделген жұмыстарды іс жүзінде орындамай, қызметтер көрсетпей, тауарларды тиеп-жөнелтпей шот-фактураларды жазып беру бойынша іс-әрекеттер жасау.

Сонымен аталған іске қайта орала отырып, біз алаяқтықты клиенттің тапсырыс берушімен шартқа қол қоюға қатысы жоқ, жалдамалы қызметкер болуымен жеңгенімізді атап өткен жөн. Шарттың өзі де, ол бойынша міндеттемелер де орындал- ған. Сотқа қорғау өтініші бойынша тапсырыс беруші клиентке ешқандай шағымдары жоқ және осыған дейін болмаған да деп мәлімдеме берді, тараптар қол қойған орындалған жұмыс актісі бар. Әрине, ешқандай ұйымдасқан қылмыстық топ туралы сөз болуы мүмкін емес еді, өйткені оған басқа ешкім тартылмаған, іс бойынша басқа қатысушылар болған жоқ.

Бірақ ол салық төлеуден жалтарғаны үшін сотталды. Бір жарым жыл қамауда болды, өйткені, бұл үшін біреу жауап беруі керек еді. Сондықтан прокурорды масқара етпеу үшін оны салық төлеуден жалтарған деп тапты. Дәл сол кезде амнистия болды. Соған байланысты оған қамауда отырудың қажеті болмады. Сонымен қатар бастапқыда іс қозғайтындай еш бір себеп болған жоқ. Сондықтан кәсіпкерге мемлекетпен байланысу қауіпті.

Бұл жағдайда клиентім жұмыс істеген компанияда шеге- лер, болттар, шпалдар, рельстер және т.б. жеткізетін жүздеген қосалқы мердігерлер болды. Бұл компаниялардың кейбірінде бір ғана адам жұмыс істеді. Сондықтан бұл құқық қорғау органдарының қызметкерлері арасында орынды күдік тудырды. Бұл микрокомпаниялар тауарды жеткізгендерін айтты, бірақ оны қайдан алғанын құжаттай алмады. Одан кейін материалдар нақты қабылданған қоймалардан айғақтарды көрсетуге тура келді. Бұған қорғаныс тарапының көп уақыты кетті. Бұл фирмалардың жалған кәсіпорындар ретінде немесе оларды тіркеу сот актілерімен жарамсыз деп танылмағаны сәттілік болды.