– Петрушка наш. А этот якут рубанет тебя топором по башке и не подумает, что согрешил.

Кыра муруннаах, кэтит мэлтэгэр эттээх сирэйдээх саха доҕоруттан ыйытар:

– Ити нууччалар тугу кэпсэтэллэрэ буолуой?

– Киммилэр, доҕоор. Бука, тойоттор көрбөттөрүгэр сынньана түhүөххэ дииллэрэ буолуо. Ити улахан уҥуохтааҕа сүрэҕэ суох киhи быhыылаах, сотору-сотору сынньанар. Кыратык сыҕарыт эрэ, – иккиhэ үлэлиирин тохтоппокко эрэ саҥарар.

Күhүн буолан сөрүүдүйэн, үлэлииргэ үчүгэй буолла. Сахаларга тутуу маhын тыаттан оҕустаах сыарҕанан сыылларан таhаллар. Сорох маhы мыраан үрдүттэн түhэрэллэр. Элбэх киhи күргүөмүнэн үлэлээн, балаҕан ыйын бүтүүтэ хас да дьиэни тутан бүтэрдилэр. Саҥа дьиэлэри уhуктаах мас кириэппэhинэн эргиттилэр. Аллара көhөн, үрдүттэн олорон үлэлииллэр.

Петр Бекетов маннык улахан событиены суруйтаран, государга биллэрэргэ сананна. Суруксут кэлэн, суруйаары кумааҕытын иннигэр ууран, хаас куорсунун төбөтүн чэрэниилэҕэ уган бэлэмнэммитин кэннэ, атамаан, төттөрү-таары хаамыталыы сылдьан, тугу суруйуохтааҕын этэр. Маҥнай, үгэс быhыытынан, государь чыынын-хаанын, аатын, сылы, күнү суруйтарда.

– Того же году сентября в двадцать пятый день по государеву цареву, – диэн баран Бекетов суруксут суруйан бүтэрэрин кэтэhэ түhэр. Онтон салгыы этэр: – Цареву и великого князя Михаила Федоровича всея Руси, указу поставил я, Петрушка, с казаками… Нет, не пиши с казаками. Пиши с служивыми людьми. Написал? Дальше так. С служивыми людьми на Лене реке острог. Острог для государева величества в дальней окраине и для государева ясачного сбору. Написал?

– Да, – суруксут суруйан бүтэрэн баран этэр.

– Так пиши. Ясачного сбору и для приезду якутских людей. А преж того на Лене реке и в якольской земле государева острогу не бывало нигде. Написал?

– Да.

– А поставил государева новый острожок я, Петрушка, против якуцкого князца Мымакова улуса и меж иными, – диэн баран суруксут суруйан бүтэрэрин кэтэhэн тохтуу түhэр. – Многими улусами среди всей якуцкой земли.

Суруксут суруйан бүтэрбитин кэннэ аахтаран истэр.

– Хорошо. Еще пиши – и отныне, вся Якуцкая земля считаю государевай землей Российской. И все. Дай подпишу, – Бекетов суруксут суруйбут суругар илии баттаан баран, кииhи кытаахтаабыт хотой ойуулаах бэчээтин ууран бигэргэттэ.

Саҥа остуруок тутуллубут малааhыныгар хоhо суох киэҥ истээх, ортотугар тулааhын баҕаналаах саамай улахан дьиэлэригэр мустан аhаатылар. Быраага көөнньөрөн истилэр.

Сахалар малааhыҥҥа атын кыра балаҕаҥҥа муhуннулар. Нуучча арыгытын истилэр, килиэбин сиэтилэр. Нууччалар хас да саха кыыһын, дьахтарын тутан аҕаланнар, ясырь диэн ааттаан олордоллор. Ол дьахталлар астарын астыыллар уонна түүҥҥү ойох буолаллар.

– Бу бурдук астара үчүгэй ас эбит, – хара бытыктаах улахан саха киhитэ тутан олорор килиэбин көрбөхтүүр.

– Биhиэхэ дьэ киhи астынар гына амсаттылар. Бэйэлэрэ күн аайы сииллэр үhү, – Хачарба диэн ааттаах кыра уҥуохтаах киhи килиэби айаҕар уган ыстыыр.

– Нууччалар бодорустахха судургу эбиттэр. Дьон дьон курдуктар, – үhүс киhи саҥата иhиллэр.

– Хата, кимнээҕэр үчүгэйдик аhаталлар. Мин Сымыhах баайга дьиэ туппутум. Онно үлэhиттэрин кур сыhык этинэн, хара иhинэн аhатара. Ону даҕаны тото-хана сиэппэт, – Хара Бытык миинтэн баhан сыпсырыйар.

– Нууччалар талаан аҕалбыт сылгыларын этинэн аhаталлар, – кытыыга олорор киhи саҥата иhиллэр.

– Туох да диэбит иhин, нууччалар – үчүгэй дьон, – үhүс киhи көмүскэhэр. – Ити акаары дьон нууччалары утарсаллар. Ох саалаах эрэ эрээри, тимир саалаах дьону кытта охсуhан өлөллөр. Хаhан кинилэри кыайаары. Нууччалар киис тириитин көрдүүллэр. Ону биэрэ-биэрэ олордуннар ээ, хам бааччы. Оччоҕо тыытыа суох этилэр.