Нууччалартан икки киhи өллө. Уонча киhи бааhырда. Иилэҕэс тимир куйахтаах, охтон хаххаланар щиттээх буоланнар, элбэх сүтүк тахсыбата. Хаһаактары бэриннэрэн баран, сэриигэ кыттыбыт дьону барыларын умса сытыартаан, үс хос тирии кымньыыларынан таhыйдылар. Дьинтиис оҕонньору бэйэтин эмиэ таhыйан сордоотулар. Кэhэлтэ буоллун.

Петр Бекетов санаата түстэ. Сир аайы маннык буоллаҕына куhаҕан буолсу. Туох да бэрээдэккэ, дьаhаах төлүүргэ үөрэммэтэх дьиикэй сахалары хайдах көннөртүүр? Утарыласпыт дьоҥҥо сымнаан биэрэр эбэтэр чаҕыйбыты, куттаммыты биллэрэр олох табыллыбат. Оччоҕо ким даҕаны дьаhааҕы төлүө суоҕа. Бачча ыраах сиргэ бэрт эрэйинэн кэлэн баран, дьиикэй омуктары государь кытаанах илиитигэр киллэрдэххэ табыллар. Киллэриэм диэн күүстээх санааны ылынан кэллэҕэ дии. Мантан төннүүhүлэр. Икки аҥыы хайдыhан, атын улуустарынан барыахтаах этилэр. Киhитэ аҕыйах. Соҕурууттан дьон эбии кэлэллэрэ буоллар…

Бэриммит сахаларга иин хастаран, өлбүт табаарыстарын көмтүлэр. Үрдүлэригэр кириэс туруордулар. Төннөллөрүгэр, олохтоохтору «утарыластыгыт, икки киhибитин өлөрдүгүт» диэн буруйдаан, хонууга мэччийэ сылдьар сүөhүлэрин көрбүттэрин барытын хомуйан, үүрэн илтилэр. Биир атыыр үөрүн эмиэ холбоотулар. Бааhырбыт аттарын саҥанан уларыттылар.

Амма өрүс киэҥ хочотугар Болугур ууhун аҕа баhылыга Боло Күүлэкээн оҕонньор улахан уолун Хомуоhу кытта олорор. Орто уолун Омоллоон боотур дьиэтэ-уота кинилэртэн чугас баар. Улахан хаhыы иhиллэр сирэ.

Оҕонньор дьиэтигэр олордоҕуна, таhыттан кулут уол киирэн, илинтэн аттаах киhи кэллэ диэн биллэрдэ. Ону «ортоку сэргэҕэ түhэриҥ» диэн дьаhайда.

Аан аhыллан түөhүгэр, санныгар куйахтаах баатыр киhи киирэн сүгүрүйэр.

– Нөрүөн нөргүй!

– Нөрүөн нөргүй! Бу хайа дьуортугунуй? Хантан кэллиҥ? – диэн Күүлэкээн ыйытар.

– Баатылы ууhа Дьинтиис баай уола Ноҕой боотур ыытта. Киэҥ киэлитигэр киллэрдин, тиэтэйэн иhэбин диир, – киирбит киhи ааҥҥа туран этэр.

– Дьинтиис баай уолугар ааным аhаҕас, – диэт, Күүлэкээн дьиэлээх дьахталларга ас бэлэмнииргэ соруйар.

Сотору сүүрбэттэн тахса аттаах, кураахтаах саалаах, куйахтаах дьон кэлэннэр, тиэргэн иhэ туола түhэр. Ноҕой боотур дьиэҕэ киирэр. Хардарыта эҕэрдэлэhэллэр.

– Олорон түспэтийэр кыах суох. Нууччалар кэлэннэр сүөhүбүтүн үүрдүлэр. Ону эккирэтэн иhэбин. Эн үтүө ааккар үҥэ-сүктэ кэллим. Көмөлөс, – Ноҕой кэлбит соругун быhаччы этэр.

– Үүрдүлэр даа? Оттон эн бэйэлээх көрөн тураҥҥын хайдах былдьаттыҥ?

– Иhэр сурахтарын истэммин иҥэhэм быатын кылгатан^>6 көрсүбүтүм. Үрэр тимир сааларынан тоҕута ытыалаан кыайдылар. Бастыҥ баатырдарбын өлөрдүлэр. Кэлэн иhэммин Таатта үрэх сүнньүгэр олорор Нарыкааҥҥа уонна Кумаhаҕа сылдьаммын бастыҥ баатырдарын ыллым. Эйиэхэ эрэнэн кэллим. Көмөлөhүө диэн. Сүөhү үүрэр дьон айаннара бытаан буолуо.

– Оо, сүрүн! Төhө сүөhүнү үүрдүлэр?

– Элбэҕи. Атыыр үөрүн эмиэ холбоотулар.

– Бу атаҕастаатахтарын көрүҥ эрэ. Нохойдоор, Омоллоону ыҥырыҥ. Баатырдары мунньуҥ. Чэ, түргэнник, – диэт, саҥата суох истэн олорбут Хомуос туран кэлэр.

Кэлбит дьон, аhаан бараннар, ыраах айаҥҥа барыахтарын иннинэ утуйан ыллылар. Омоллоон баатырдарын ыҥыртаан, сарсыарда халлаан сырдыыта айаҥҥа турдулар. Барыта түөрт уонча киhи суолга киирэн субуhан, айаннатан дьигиhиттилэр. Уонча солбук аты сэтиилэнэн бардылар.

Омоллоон боотур дорҕоонноох аата, дьоhун сураҕа аатырбыта өр буолла. Ат бөҕө, кус быhый, бөдөҥ-садаҥ киhи. Уон сааhыттан кыргыс үөрэҕэр үөрэммитэ. Оҕоттон эрэ улахан уҥуохтаах, быhый, бэргэн буолан хайҕалга сылдьыбыта. Бухатыырдар тустарынан элбэх кэпсээни истэн улааппыта. Кини эмиэ бухатыыр буолан аар-саарга аатырыан баҕарара. Ким да утары көрбөт буолан, эдэригэр кыра тэппини истибэт, өhүргэс, хадаар майгылааҕа. Ону дьоно улаатан, өйдөннөҕүнэ, көнүө диэн мөхпөт, мээнэ сэмэлээбэт этилэр. Улаатан силгэтэ ситтэҕинэ, аҕа ууhун көмүскүө, араҥаччылыа диэн эрэнэ саныыр ыччаттара диэн кини этэ.