Тара долдыкса, акинин бэе тыкуливки ҥорчаливки эhилэ. Ҥорчалла. Ҥорчадявкил ҥорчадявкил. Тар акинин-бэе котови тэлэгидуи уйчэ. Ҥорчадявкил, эhилэ нэкунин-эhэ гарандавк акинми, мэнин-кэнэн нэкундулави тыкивки. Тыкнэ – котоллон угувки. Котонде мевамалан ивки! Де эhилэ, тар ҥорчанал, нэкунин котоло угувки, буливки. Сэмденэ, гунивки:
– Аки, си буруйис ачин. Би буруйичи биhим. Эдук дюлэски тыкэн-ты бидиҥэн – бэе эhэвэ кейри бидиҥэн. Тыкэн-дэ бими, эhэ бэенюн нэкунэчэн бивкил. Тара эктын бэел-дэ омҥоро, эhэл-дэ эктын омҥоро. Эhэ бэенюн некунэчэн.
Тыкэн сэhэргенэ, Амака улгучэнчэ. Тадук гунчэ:
– Эда би синэвэ карайрив, Умусликэн? Тар гуктэвэн денчана, карайрив синэвэ. Эhэ бэенюн нэкунэчэн бичэл. Тарит би синэвэ муланим. Эр дулин дуннэ бэйҥэ бэенюн умун тэкэчи бивки. Бутунну дуннэ бэйҥэн-дэ, дэгин-дэ, бэен-дэ – умун тэкэчил бивкил. Тар тэкэнтын дуннэдук бивки.
Умусликэн Тэмбенюн нэкунэмэтчэвкил, эрэгэр дюкри эвидевкил. Илэ умун ҥэнэдиҥэн, тала-ты ге ҥэнэвки. Туhактадявкил, гукчанматчанал, эвиктэденэл. Умун-дэ дыгин hалгалкан бэйҥэ «Бэе hутэн» эвки гунчэрэ Умусликэнмэ.
– Умусликэн, hутэ! Демулчэ биhинни? – hанҥувки дэлэмичэн сачари Эҥни. – Укумнием укудиҥос?
– Умусликэн! Эрбэснэгэт! – эривки Тэмбе омолгичанма.
– Кэ, эрбэснэгэт! – элэксивки Умусли.
Тыкэнты иhэвдевки омолгичан, сомат аят туhакаталча, иhэвчэ. Ҥи-кэт этэн боконо нуҥанман. Дюр hалганин син эвкил дыгин hалгардуктын эмэнмурэ. Таргачин hуркэн-куҥакан оча. Бэйҥэлду иргивденэ, бэйҥэ турэнмэн сача, уйдовки-долдывки бэйҥэ-дэги турэнмэн. Умнэкэн, эвиденэл, Тэмбе hанҥувки гиркиви:
– Тэдемэ-ты си дюр hалгалкан бэевэ урэчэ эиhинни. Си дюр hалгатпи туhактаҥнанни, би дыгиндиви. Тэдегдэ си дюр hалгалкан биhинни. Энинми гунэн, дюр hалгалкал hуҥту турэнтын бивки. Си тар турэнтын саҥнанни?
– Эчэв, – Умусли гунивки. – Идук тара би садиҥав, дыгин hалгалкаhалду иргивчэ биhим, эчэ. Он-ка тар дюр hалгалкачил, коҥнорин дылилкачил, эвуники эhалкачил он-кэ улгумэчивкил бидиҥэтын? Турэнмэтын сами ая бимчэ, дюр hалгалкан бэе биhим эчэ, гундерэн. – Тыкэн гуннэ, Умусликэн мулэ ичэчивки. Муду минмэ ичэксэ, инеливки арай – Тэмбе! Ичэкэл, ҥи-кэт тар муду ичэвдерэн? Инемо! Инҥактая ачима ачин, дюр hалгандуи илитчаран! Эмэкэл, ичэкэл!
– Си-ты муду ичэвденни! – гиркин гунивки. – Си тар биhинни!
– Эе! Он-ка тар инҥактая-кат ачим биhим? Окин-ка инҥактав иhэвдиҥэн? – hанҥувки Умусликэн гиркиви.
– Эчэв сара, – тариҥин гунивки. – Этэн бука балдыра, таргачин-ты бидиҥэс.
– Кире! Эда-ка таргачин биhим? Тугэ доҥоторо этэм до?
– Дюр hалгакан куҥакан-hуркэн окин-кат инҥактан этэн балдыра, – гунэн дэлэмичэн сачари Эҥни. – Бэеду эвки инҥактан балдыра, нюриктэчинюн бивки. Дюр hалгакан бэе тэткэвэ тэтычэвки. Ма, тэтыес эмум. Агилкандя колбодук эмучэ. Ма, тэтымкэкэл, – гунэн сачари.
Мукукэен эмучэ, унтаян эмучэ, авунан. Умусликэн адулавки, адулавки тэтывэ, тадук тэтывки. Тэтыксэ, инеечивчи:
– Тэмбе! Ичэкэл! Би нян инҥактачи оча биhим! Хэкуке, hэкуке тэтычи бивки. Он-ка си Тэмбе эҥнэнни hэкукерэ, инҥакта тэтыви энҥэни лукра окин-кат эчэ? Он-ка си энҥэнни hэкукерэ? Дэмэре, лукикта. Доҥотоми, тэтчиҥэв, – гунивки омолгичанты.
Тадук дэлэмичэн сачари Эҥни гунивки омолгидуи:
– Поро, долчаткал минэвэ аямат. Си бэе-ураҥкай биhинни. Аи-эвэнки утрэнмэн садас инэҥи эмэрэн. Бэедыт эми сара, бэе турэнмэн энэ уйдоро, он бэе одиҥас? Бэе бэенюн бивки, бэе бэенюн улгучэмэтчэвки. Бэе одаи, бэе турэнмэн сакал. Инэҥимэн би толкитча биhим: гороло-гороло, Дулин Дуннэ чэчэмэдун, умун этыркэн бидевки. Тар этыркэн Геван гунмури гэрбичэ. Тар этыркэнмэ исми, бэе турэнмэ садиҥас. Таткадиҥан нуҥан синэвэ. Си дюр hалгакан, коҥнорин дылилкан, эвуники эhалкан бэе-эвенки биhинни, бэе турэнмэн сарэкис, ая бимчэ. Инэҥимэн-ты дэгилдиҥэт тала, би синэвэ hурувдиҥов, – гунэн дэлэмичэн сачари Эҥни.