39. ἑξῆς δὲ σκο πῶµεν, εἰ λείπει τι πρὸς τὴν ἴασιν· ἔοικε γὰρ λείπειν οὐ µικρά. τῶν πεπονθότων αὐτῶν, ἐν οἷς ἐστι τὸ περιττὸν τοῦ ῥεύµατος, ἔνια µὲν ἀραιὰ καὶ χαῦνα καὶ µαλακὰ τὴν φύσιν ἐστὶν, ἔνια δὲ πυκνὰ καὶ πεπιληµένα καὶ σκληρά. τὰ µὲν οὖν πρότερα ῥᾳδίως ἐκκενοῦται. τὰ δ’ ἕτερα δριµυτέρων δεῖται τῶν κενωσόντων αὐτὰ, καὶ προσέτι λεπτοµερεστέρων. ἂν δὲ καὶ κατὰ συχνοῦ κεῖνται βάθους, ἔτι δὴ καὶ µᾶλλον. αὕτη σοι πάλιν ἔνδειξις ἑτέρα παρὰ τῆς οὐσίας τοῦ πεπονθότος. ἄλλη δ’ ἀπὸ τῆς διαπλάσεως ἅµα καὶ θέσεως. ὑποκείσθω γὰρ, εἰ οὕτως ἔτυχεν, ἐν ἥπατι τὴν προειρηµένην εἶναι διάθεσιν, ἐν τοῖς στενοῖς πέρασι τῶν ἀγγείων ἐσφηνωµένων ὑγρῶν, ἤτοι γλίσχρων, ἢ παχέων, ἢ πολλῶν. ἆρ’ οὐχ ἕτοιµον ἐδέσµασί τε καὶ πόµασι λεπτυντικοῖς τὸ πάχος µὲν πρῶτον ἅµα τῇ γλισχρότητι λεπτοµερὲς ἐργάζεσθαι· δεύτερον δὲ, µὴ διὰ τῶν ἀοράτων καὶ στενῶν µόνον, ἀλλὰ καὶ δι’ εὐρειῶν ὁδῶν ἐκκενῶσαι τὸ λυποῦν; εὐρύτεραι γάρ εἰσι κατὰ τὸ ἧπαρ αἱ φλέβες, ὥσπερ καὶ πλεῖσται· τελευτῶσι δ’ αἱ µὲν ἐν τοῖς κυρτοῖς εἰς τὴν κοίλην, αἱ δ’ ἐν τοῖς σιµοῖς ἐπὶ πύλας. ὥστ’ ἤδη σοι ῥᾷστον, ἐν ὁποτέραις ἂν ὦσιν αἱ σφηνώσεις, ἐκκενοῦν ἑτοί µως αὐτὰς, ἕλκοντα µὲν εἰς τὴν γαστέρα διὰ τῶν ἑλκτικῶν τε καὶ ἀναστοµωτικῶν, ὅσα τῶν ὑγρῶν ἐσφήνωται, κατὰ τὰς ἐν τοῖς σιµοῖς φλέβας, ἐπ’ οὖρα δὲ προτρέποντα διὰ τῆς κοίλης φλεβὸς, ὅσα κατὰ τὰς ταύτης φλέβας. ἑτέρα δὲ ἐπὶ ταῖς προειρηµέναις ἔνδειξις ἀφ’ ἥπατος, ὡς ἀρχῆς φλεβῶν. ἐπεὶ γὰρ οὐχ ἑαυτὸ µόνον, ὥσπερ τὰ πλεῖστα µόρια τοῦ ζώου, διοικεῖν πέφυκεν, ἀλλ’ ἐπιπέµπει δύναµιν ταῖς φλεψὶ, κίνδυνός ἐστιν, ἐὰν ἐκλύσωµεν αὐτοῦ τὸν τόνον ἐπιβροχαῖς τε καὶ καταπλάσµασι χαλαστικοῖς, αὐτό τε πρῶτον ἀτονῆσαι περὶ τὴν ἐνέργειαν, ἀτόνους τε συµπάσας ἐργάσασθαι τὰς φλέβας. ὅθεν ἐπιµιγνύναι χρὴ τῶν στυφόντων τι φαρµάκων ἐν ταῖς θεραπείαις αὐτοῦ. ἀλλ’ ἐπειδὴ διὰ βάθους ἐστὶ συχνοῦ, κίνδυνος ἐκλυθῆναι τὴν δύναµιν τοῦ στύφοντος, ἐὰν µὴ ποδηγῆται πρός τινος ἑτέρας οὐσίας λεπτοµεροῦς, οἵα περ ἡ τῶν ἀρωµάτων ἐστί. κάλλιον δὲ, εἰ αὐτὸ τὸ στύφον φάρµακον εὐθὺς εἴη καὶ ἀρωµατῶδες· συµφύτους γὰρ ἔχον δύο ποιότητάς τε καὶ δυνάµεις ἰσχυ ρότερον ἐνεργήσει. καὶ τοίνυν ἐκκενούσθω µὲν καὶ ἤδη τὸ παρὰ φύσιν εἰς τὸ µόριον ἐνεχθέν· ἐχέτω δὲ τὴν συµµετρίαν τῶν χυµῶν τὴν κατὰ φύσιν. ἐπισκεπτέον οὖν ἡµῖν ἐν τούτῳ, µήτι πρὸς τῆς τοῦ ῥεύµατος ποιότητος ἠλλοιώθη τὴν κρᾶσιν, εἰ µὲν φλεγµατικώτερον ἦν, ψυχθὲν, εἰ δὲ χολωδέστερον, θερµανθὲν, ἵνα καὶ ταύτην αὐτοῦ τὴν δυσκρασίαν ἰασάµενοι τελέως ὑγιὲς ἀποφάνωµεν. ἰασόµεθα δὲ τὴν ἐναντίαν ἀντεισάγοντες ποιότητα, καθάπερ ἐν ταῖς τῶν δυσκρασιῶν εἴρηται θεραπείαις, εἰς ὅσον ἕκαστον ἐγένετο θερµότερον, ψύχοντες εἰς τοσοῦτον. ὥστ’ ἐνταῦθα πάλιν ἀναγκαῖον ἐπίστασθαι τὴν κατὰ φύσιν εὐκρασίαν αὐτοῦ. πῶς γὰρ ἂν εἰδείηµεν, ὁπόσῳ τοῦ κατὰ φύσιν ἐστὶ ψυχρότερον ἢ θερµότερον, ἢ πότε ψύχοντες παυσόµεθα, µὴ γινώσκοντες τὸ µέτρον τῆς κατὰ φύσιν θερµότητος; οὕτω δὲ καὶ εἰ τὸ ψυχρότερον γενόµενον θερµαίνοµεν, µὴ γινώσκοντες τὸ µέτρον αὐτῆς τῆς κατὰ φύσιν ψυχρότητος, οὐχ οἷόν τε ἡµῖν οὔτ’ εὐπορῆσαι τοῦ θερµαίνοντος οἰκείως, οὔτε παύσασθαι θερµαίνοντας.

40. ᾿Επεὶ δὲ καὶ περὶ τούτων αὐτάρκως εἴρηται, µεταβαίνειν ἤδη καιρὸς ἐπὶ τὰ κατὰ τὸν ἀριθµὸν οὐ κατὰ φύσιν ἔχοντα. διττῆς δὲ οὔσης αὐτῶν τῆς διαφορᾶς, οἷς µὲν ἐλλιπές τι µόριον, ἐργάζεσθαι τοῦτο σκοπὸς, ὑπηρετοῦντας δηλονότι τῇ φύσει, καθ’ ὃν ὀλίγον ἔµπροσθεν εἴρηται τρόπον. οἷς δ’ αὖ περιττεύει, τοῦτ’ ἐκκόπτειν αὐτὸ, ἤτοι διὰ σµίλης, ἢ διὰ πυρὸς, ἢ διὰ φαρµάκου καυστικοῦ. ταυτὶ µὲν οὖν ἅπαντα σχεδὸν δυνατόν ἐστιν ἰάσασθαι, γεννῆσαι δ’ οὐχ ἅπαντα δυνατὸν, ὡς ἐν τῷ περὶ σπέρµατος ἀποδέδεικται λόγῳ. τινὰ δὲ κᾂν αὐτὰ µὴ δυνατὸν ᾖ γεννῆσαι, ποιῆσαι γοῦν ἀντ’ αὐτῶν ἕτερόν τι δυνατὸν, ὡς ἐπὶ τοῦ ὀστοῦ τελέως ἐξαιρεθέντος οὐσίαν ἑτέραν ἐν τῇ κατ’ αὐτὸ χώρᾳ, διαφέρουσαν ὀστοῦ τε καὶ σαρκός. ἔστι γὰρ ἡ γινοµένη κατὰ τὴν χώραν αὐτοῦ καθάπερ τις σὰρξ πωροειδὴς, ἢ πῶρος σαρκοειδὴς, καὶ τοῦ χρόνου δὲ προϊόντος ἐπὶ τὸ πωρωδέστερον µεθίσταται, κατ’ ἀρχὰς σαρκοειδὴς µᾶλλον οὖσα. καθ’ ὅ τι δ’ αὖ µόριον ἀπολλύµενον οὔτε τὴν αὐτὴν οὐσίαν κατ’ εἶδος, οὔθ’ ὁµοίαν ἐργάσασθαι δυνάµεθα, τρίτος ἡµῖν σκοπὸς ἐξευρεῖν τινα κόσµον, ὡς ἐπὶ κολοβωµάτων. ἐπικοινωνεῖ δὲ δηλονότι τὸ γένος ὅλον τοῦτο τῷ κατὰ τὸ πηλίκον. ὅσον γὰρ αὐτοῦ περὶ τὸ κατὰ φύσιν ἐστὶν, ἐκείνῳ πλησιάζει. τὸ δ’ ἐν τοῖς τῷ γένει παρὰ φύσιν ἀποκεχώρισται µόνον. ἐφ’ οὗ πρῶτος µὲν σκοπὸς ἡ ἀφαίρεσις· εἰ δ’ ἀδύνατος οὗτος, ἡ µετάθεσις δεύτερος, ὡς ἐπὶ τῶν ὑποχυµάτων. ὅσα δ’ οὐχ ὅλοις µορίοις, ἀλλ’ ἐν µέρεσι µορίων ἐλλείπει τε καὶ ὑπερβάλλει τοῦ κατὰ φύσιν, ἀνάθρεψις µὲν ἢ γένεσις ἐπὶ τῶν ἐλλειπόντων, ἀφαίρεσις δὲ ἢ καθαίρεσις ἐπὶ τῶν ὑπερβαλλόντων· ὅθεν οὔτε σκοπὸς ἐπ’ αὐτῶν ἕτερος, οὔτ’ ἰδέα φαρµάκων ἑτέρα κατὰ γένος. ἀλλ’ ἐπὶ τὸ λοιπὸν ἔτι γένος ἰτέον τῶν ὑγιεινῶν αἰτίων, ὅπερ ἐνανορθωτικόν ἐστι τῶν παρὰ τὴν θέσιν ἐσφαλµένων σωµάτων, οἷον ἐξαρθρήµατα καὶ ἔντερον ἐν ὀσχέῳ. γίνεται δὲ τὸ µὲν ἐκ βιαίας τάσεως ἢ ὤσεως· τὸ δὲ ἐξ ἀνευρύνσεως ἢ ῥήξεως τοῦ περιέχοντος· ὥστε καὶ ἡ ἴασις τῷ µὲν ἐξ ἀντιτάσεώς τε καὶ τῆς εἰς τοὐναντίον, εἰ παρήλλαξεν, ὤσεως, τῷ δὲ ἐκ τοῦ στεγανὸν ἐργάσασθαι τὸ περιέχον. ἐξ ὧν δ’ ἄν τις µεθόδων τὰ κατὰ µέρος ἐξευρίσκῃ, διὰ τῆς θεραπευτικῆς πραγµατείας δεδήλωται.