Слоў моб Дзяніс Трусаў

Трэцяя кніга Дзяніса Трусава – паэта і музыкі, які нарадзіўся ў 1978 ў Наваградку, жыў у Горадні і Варшаве, Язева, Штабіне, а з 2016 года жыве ў Ханоі – гэта інтуітыўны суплёт вершаў, песень, і лірычных мініяцюр і навел на англійскай, беларускай, в’етнамскай, польскай і рускай і мовах.

Прысвячаю бацькам

У Ампетыяніі вельмі папулярнае апошнім часам дзіўнае захапленне.

Называюць яго slow-mob.

Людзі дамаўляюцца пра сустрэчу ў інтэрнэце, потым развітваюцца з сем'ямі, бяруць цёплыя рэчы, гэблі і зборнікі бардаўскай песні ды сыходзяць у лясы. І разам будуюць там горад і жывуць у ім – пакаленне за пакаленнем, жывуць роўна тысячу гадоў.

А потым раптам разыходзяцца, як нічога ніякага.

Тэксты, якія вы сустрэнеце ў гэтай кнізе, – водгулле падзей і станаў, якія мелі месца падчас аднаго з такіх “слоў-мобаў”.

Бяспамятка

Калі доўга-доўга-доўга…

Калі доўга-доўга-доўга крочыць па лясной дарожцы ад Альхоўкі на поўнач…

Калі доўга-доўга-доўга крочыць па лясной дарожцы ад Альхоўкі на поўнач і пры гэтым не скакаць, не ехаць, не бегчы, але змыкаць адзінец і паказнік правай рукі на жоўтай галоўцы дзьмухаўца і павольна размінаць гэтую вільготную жоўтую мазгаўню – двойчы направа і тройчы налева, і пры гэтым накульгваць на левую нагу, і чатыры разы кланяцца кожнаму сустрэтаму на дарозе ядлоўцаваму хмызу, і тройчы круціцца вакол сябе, шторазу, як пачуеш зязюлю, і не вітацца з пахілым мёртвым Тэслам, што сядзіць на мурашніку, і скрыжоўваць пальцы, праходзячы паўз вялізны дуб, у галінах якога спіць, скруціўшыся абаранкам, счарнелы, але вечна жывы Ленін, і падміргваць таксама вечна жывому, але прасвятлеламу Дэйвіду Боўі, і не адскокваць ад паўпразрыстага чорна-белага паравоза, але даць яму прамчацца скрозь цябе, выхопліваючы і выносячы з сабой усё фантомныя, несапраўдныя атамы, і на скрыжаваннях збочваць туды, куды падзьме ветрык, і хавацца ад першага дажджу, але не хавацца ад другога і трэцяга, і пяяць па дарозе ўсе песні свету, і цягнуць кожную з іх да канца, пакуль яна не ператворыцца ў попел на вуснах.

І вось калі няўхільна крочыць, і змыкаць, і размінаць, і накульгваць, калі кланяцца і круціцца, скрыжоўваць, не вітацца, падмірваць і не адскокваць, збочваць і спачатку хавацца, а потым ужо не хавацца, і пяяць, і цягнуць да канца, і ні разу пры гэтым не памыліцца, то ў выніку ты вернешся ў самы-найсамы назад.

І вырасце поўсць, і праточацца пахі, якіх ты ніколі не ведаў, і спыніцца калыханне лічбаў і зумканне эпітэтаў. І ўся жывёла, кветкі і сузор'і страцяць найменні, а ты – сваё імя, але гэта будзе прыўкрасна і зусім не страшна.

Нос па ветры, палка-капалка ў дужым кулаку, падобнае ў падобным.

Ты знойдзеш на ўзлеску гняздо курапатвы і павячэраеш цёплымі яйкамі, і закусіш горсткай ажыны. І заснеш пад хмызам у імху, а ў далёкай-далёкай-далёкай-далёкай Альхоўцы цябе ўжо ніколі не дачакаюцца.

Сова

В лесу живёт двуглавая сова. Пушистый полуночный космос крыл.

Я тёмную поцеловал сосну. И как домой идти я позабыл.

В лесу живёт двуглавая сова. Но мы с тобой живём в полуквартире.

У нас за дверью не бывает зла, у нас за дверью дважды два всегда четыре.

В лесу живёт двуглавая сова, живёт как человек, как леший бродит.

И терпеливо неплетомое плетёт.

Мы не рабы, рабы не мы.

Хищник на воле.

Qvarta vigilia

Я намагаўся падаўжаць памяць – ад дожджычку ў чацвер і па сей калядны дзень, па начах уставаў, таптаўся вакол стала, а на стале скакалі чарцяшкі, зусім яшчэ нераспазнаныя, але ўжо пагрозлівыя і небяспечныя.

Часам мне чуліся серэнады, усё як мае быць, са словамі і музыкай, такія гучныя, ажно каб суняць гэтую музыку, я біўся галавой аб батарэю, пазбаўляючыся ад д'ябальскіх спеваў да апошняе ноткі.

Я спрабаваў не выходзіць з дому, калі ўначы яны гукалі мяне пад акном, я трымаўся як мог – пазногцямі, тэлефонамі, вершыкамі і ўсмешкамі, але ўсё саслізгвала і ляцела надвор, дзе яны ўжо чакалі, такія сумныя, недасягальна сумныя – тры сястрыцы, тры дзявіцы, тры парадкі. І першая сястрыца была чорнатварая, і калі яна глядзела, то бачыла навылёт. А другая сястрыца была бязрукая, але калі яна хапала за горла, нельга было ані выцерабіцца, ані ўцячы. А трэцяя сястрыца спазнавала чалавека, спазнавала да самае глыбіні, і пасля гэтага ўжо чалавек не жыў доўга.

І я стаяў перад імі ў снежным сумёце, спадзеючыся, што ты прыйдзеш і ўстанеш паміж імі, сястра мая нявеста. Але ты ніколі не прыходзіла.

Кундаліні самотнага лыжніка

Георгію Іванаву

Ён памятае яшчэ ржавае лета і пясок на зубах, і цёплую гарэлку, і гуркі, і тое, як яна звівалася пад ім і пахла арэхамі… І камары, і камета…

Цяпер – снег, ноч, і лесу зусім не пазнаць. Зноўку гэтая ліхаманка, ён так хоча яе, і гэта падаецца яму дзіўным, таму што ён ужо не бачыць, як даўней, а яе можна ўбачыць толькі так, як ён бачыў тады.

Паскараючы бег, ён думае, што яны і так былі непатрэбнымі, абыякавымі медыумамі лета. Гэтая думка амаль супакойвае яго. Ненадоўга.

Парыпвае снег пад лыжамі, чарнеюць хваіны, чырванее страх у ягонай галаве. Разгойдваецца белы трохкутнік аблічча. Усё ясна. Нічога не ясна. У гурбах яму мрояцца рысы ейнага аблічча, абрысы цела – ён хапае снег прыгаршчамі і есць, і смяецца ад роспачы і бяссілля. Снег – пякучая жаданая гарачая магма – знянацку растае ў горле. Міма, зноў міма. Ён сплёўвае і адкашліваецца, стоячы на карачках, а хваіны ўзносяць заклёны: “Спі, спі, неспакойны, кладзіся, тут мякка, тут добра – кладзіся, с-с-с-спі!”

Космас і ўтульны будзільнік на тумбачцы ў ейнай спальні. Боль у скронях і кволая надзея. Ён выпраўляе яе ў бяздонныя тоні, чорныя воды, крынічныя віры.

– Вазьмі мяне за руку, любы.

Вярнуўшыся да памяці, ён бачыць, што паціскае яловую лапку.

У грыбы

Вось грыбнік знайшоў вока.

Блакітнае пяшчотнае вока глядзела на грыбніка з моху.

Вока міргнула, грыбнік нахіліўся.

Вока заплюшчылася.

Грыбнік дастаў нож.

Нападалёку ўпала шышка, адскочыла ад галіны і пстрыкнула па кары.

Уверсе, у карунках хвоі, амаль ля самага неба, усё раптам згадала ваверчанё і пасівела.

Усе людзі спярша добрыя і ўсе дзеці спярша неўміручыя.

І вочы спярша – ненаглядныя.

Спярша ўсё – нішто.

Ішоў па лесе грыбнік навобмацак, варушачы бровамі над крывавымі чорнымі дзірамі.

Ішоў, мусіць, відаць, магчыма дадому.

У цёплым імху на ўзлеску плакала блакітнае пяшчотнае вока.

zimna wojna

(З альбому “Dead Europe FM”, 2009)

graniczymy

tylko raz —

rozporkami

graniczymy

tylko raz —

ranami warg

ranami warg

korkociągami

kręgosłupów

graniczymy

beznamiętnie

relaks

orgazm

barter

zmęczenie

i znów —

dwa ponure

mocarstwa

leżące obok

siebie

wydalają

dyplomatów

wysyłają

szpiegów

graniczymy tylko raz

*

idzie śnieg

idzie zimna

wojna

*

jest luty

Як было да Вялікага Прамяністага

Аднойчы ў Ампетыяніі не ўзышло сонца.

Усе былі вельмі занятыя сваім жыццём і гэтага зусім не заўважылі.

Працавалі станкі, адразаючы трошачкі больш працоўных пальцаў, чым зазвычай, гадзіншчыкі мружыліся крыху мацней, у дзяцей хованкі перасталі карыстацца папулярнасцю. Ампетыянскія вытворцы слюдзяных пляжных акуляраў збанкрутавалі.

І цеплаходы плылі, гінучы часцей. І неўпрыкмет шрыфт Брайля зрабіўся нацыянальным алфавітам.

Глядзець тэлевізар і не глядзець тэлевізару зрабілася абое-рабое.

Але ніхто не заўважыў, што сонца не ўзыходзіла.

І было так датуль, пакуль не нарадзіўся Вялікі Прамяністы.

Але адгэтуль у Ампетыяніі мудрыя людзі кажуць: “Пераначуем – менш пачуем”.

+ + +

хлопчык, укушаны ветрам

о, зубы ветру, што сцялі маю галаву!

о ўчэпістыя, атрутныя зубы, што сцапалі мяне на паўдарогі да ціхіх заток правінцыйнага жыцця! вецер павабіў мяне, заразлівы смерч, чорны віхор, а зубы ягоныя загнутыя на захад – ніхто не вернецца з пашчы ветру, ніхто не прыйдзе з захаду.

я хлопчык, што круціць глобус.

я хлопчык, што ўведаў, дзе ў сусвету захад.

я хлопчык, укушаны ветрам.

Паўвішнёвы сад

Пазаўчора скусілі з неба Поўню, маман хадзіла скардзіцца гарадавому.

Гарадавы сказаў, што ўсім есці хочацца і каб маман не пераймалася.

Мама плакала на парозе ў чырвоныя неўразумелыя рукавіцы.

Кока і я згатавалі маме гарбаты.

Учора ноч навылёт з неба цякла чырвоная крывавая абражаная поўня.

Ліза ноч навылёт у аранжарэі з тэлескопам, потым – з рання ў сталовым пакоі, з пабялелым тварам. Падаецца, яна таемная байраністка.

Кока і я – мы напісалі маніфест аб недапушчальнасці адкусванняў ад Поўні.

І вось занач мы ўсёй хеўрай выбрылі ў свой кастрычніцкі напаўвішнёвы сад.

Праблема намінацыі

Рыбар і рыбак ішлі гразкімі беражкамі ды спрачаліся. Не, ты не рыбак, казаў рыбар рыбаку, ты падумай, пакруці мазгамі як след, ніякі ты не рыбак, чаго ж ты зубы прадаеш, з чаго смяешся, а сам ты хто? Ты ж таксама не той, за каго сябе выстаўляеш, ты таксама не той, а ўвогуле зусім не, з цікавасцю гляджу на цябе. Стоп, стоп, стоп.

І яны сталі. Селі. Налавілі рыбы – кожны багата. І дадому яны ішлі, абняўшыся за плечы, і ўсё роўна было, хто з іх рыбар, хто рыбак, дый наагул, ці яны гэта.

Іхтыяндравае

Я паспеў прыдбаць жабры ў сваім балоце.

Забыўся на ўмельства роўнага хаджэння, адгадаваў чорны нервовы хвост.

Я звык цадзіць кісельную цеплаватую твань скрозь зубы, я звык цалаваць тапеліц.

І клікаць мяне як – не помню. Ці то Ціхі Андрэй, ці то Іхтыяндр, а, можа, Ціхан.

Мокрая казка, падтопленая фрашачка, раман-калюга, сыры афарызм.

Жыць – не жыць, а плаваць ды ляжаць.