Бороскуой саҥа үйэни тото үөҕэр да, ол бэйэлээх бырагырыастарыттан ботуччу тииһиммит диэн кини ээ. Быратыаһа буолунай, уорган уоргана үксэ уларсык – мэдиссиинэ муҥутуурдук сайдан киһи тэҥинэн сананар. Бырагырассыыбынай эйгэҕэ былааттаах хаһан баҕарар туһалаах. Момуой ойоҕо ускуустубаннай, аһа сымыйа, бэйэтэ эрэ илэ бэйэтинэн. Дьэ, кырдьыбат күтүр диэтэҕиҥ. Бэрхэйээнискэй Киһилээҕэр болуомунньуктуоҕуттан биир кэм биир сылдьар. Туох сардаҥатыгар таптарбыта буолла? Онтон ыла манаах диэн ааттаммыта, аан дойду үрдүнэн биллибитэ. Эчикийэ, кинини көрүөхпүт этэ диэн Эмиэрикэттэн кытта кэлитэлииллэрэ. Киһилэрин дойҕоҕун устан ылан сиргэ барытыгар тарҕатаннар, “Момоизм” диэн үөрэх үөдүйбүтэ. Онно-манна атын момуойдар үөскээн барбыттара. Момуой ыга кыыһырбыт сирэйин күлүгэр үҥээччи үксээбитэ. Арай, бэйэтин дойдутугар бэркин ээ диэбэтэхтэрэ. Кинилэргэ Момуой диэн көннөрү Моһуок Момуой буоллаҕа. Ааппыт да элбэҕэ кыайда. Моһуок хаһан эрэ Моркуоп Момуой дэнэ сылдьыбыта. Бисиих балыыһаттан күрээн хаачыктарга айаҕын иһин хамначчыттыырын саҕана. Онтон Манаах аатырбыта. Дьааҥыга уччуйарын сахха, Киһилээх хайатыгар хатааста сылдьан, сүтэн-хайаан түрүлүөн бөҕөнү түһэрбиттээҕэ. Кинини көрдүүргэ “Манаах” эпэрээссийэ саҕаланан баран сабыллыбыттааҕа. Хаһан эрэ, эмиэ да күн бэҕэһээ, эмиэ да былыргы быдан дьылларга.

Билигин Момуойуҥ Халдьаайыга саҕаламмыт бырагырыаһы утарар хампаанньа хаама сылдьар эрэкэлээмэтэ. Дьайар кыаҕыҥ суох – төттөрүтүн эт, сатамматын саҥар, күрүчүөк-тылгынан киэптээ. Момуой – лэгиэндэ, Момуой – идиэйэ. Муодунай итэҕэл муонустура тугу да туойдун, халдьаайылар кымаардаан да көрбөттөр. Бөппүрүөгүнэн аатырбыт үөхсүбүтүн омуктарга тиэрэ тылбаастыыллар. Ол аайы дьонноро “Оой!”, “Аай!” бөҕөлөр. Момуойуусум сыстыганнаах ыарыы курдук. Аан дойду акаарыта барыта Момуойунан иирэн эрэр. Бэл, луох агытаассыйаҕа бас бэринэн бу дойдуну булбута хас да сыл буолла. Биирин үксүн бөхтүйэн бүппүт Фантомас-Муора хараҕын аалымаары, саҥа дьиэ интэрийиэрин буортулаамаары, сайдыыттан салҕан тыаҕа дьулустаҕа. Уонна оттон Халдьаайы дойдута этэ. Устары кытта устумуна, утарыахха эрэ диэн момуойдары тутуспута ханна баарый. Кураанах куолу, көҥдөй көр.

– Идиэйэлээхтэр баҕастаахтар, – Момуой оннугар бүгүн луох мөҕүттэр күнэ үүммүт.

Момуой кутуруксута ааттаах да, тугу да гынан эппитэ биллибэт. Ол дураак кулугуйарын кумааҕыга тиһэ-тиһэ тиэрэ ис хоһоонноон таһаарар.

– Ол да үлэ, – луох бэйэтэ-бэйэтин кытары мөккүһээри хаайар.

Эт сиир саҕана эбитэ буоллар, устунан суруйааччыбын дэнэн туруо этэ. Эт сиэбэт кэмнэргэ суруйааччылар диэн сурахтыын суохтар. Маҥнай саҥа үйэни сабатаастыы сатаан баран сабантууйдуу күрэммиттэрэ. Ол кэннэ сурахтыын сүттүлэр. Атын айааччылар айаатаһар кэмнэригэр тугу гынан эбээри күөрэйиэхтэрэй. Кинигэ ааҕар сололоох бүгүн суох. Оннооҕор учуобунньуктар архыыпка эрэ хааллылар. Билигин аны быһа мэйиигэ киллэттэрэллэр, ону-маны үөрэтэн мачааккаламматтар. Сайдыы, сайдыы дииллэр да, киһи бары сайдар үһүө – өйдөөхтөр салааскаларыгар олорсон иһээччитэ үгүс ини. Ээл-дээл, ыына-мээнэ, күлүҥкээр дьон хайа да үйэҕэ хам хатанан бааллар ахан. Оччоҕуна тура эккирээн учуонайбын диэн улуутуйан турдаҕына? Таҥара үөрэҕин эйгэтигэр Момуойу арыйааччы быһыытынан аата, арай, билиннин?

– Таак! Хата, бу бэрт идиэйэ буолаарай, – луохпут көстө көнньүөрдэ.

Сайдыынан саамыланан өлбөөдүйэн хаалбыт олох эҥин өҥүнэн оонньообутунан барда. Бырагырыаска баһыйтаран кураанахсыйбыт дууһатыгар туох эрэ сүүрээн билиннэ. Солуута суох суолталана, көннөрү көстүүлэнэ түстэ. Олох олорор син туох эмэ сылтахтаах, ханнык эмэ сыаллаах буолуохтаах ээ. Идиэйэ улам эттэнэн-сииннэнэн, ыра санаа иһигэр ыйыллары баайылынна…