– Биһиги дьукаахтарбыт уонна били сыгааннар даҕаны тоҕо бурдукка үлэлээбэттэрэ буолуой? – диир Сима, буут уҥуоҕун силиитин оборо-оборо.

– Тоҕотун сотору билиэҥ, ыксаама, – Слава таайтарыылаахтык хоруйдуур.

Лоп курдук 25 күн үлэлээн, бүтэһик күн эрдэлээн бүтэн, хамнастарын аахса сопхуос хонтуоратыгар тиийдилэр. Хамнастарын 115-тии солкуобайы ааҕан биэрдилэр. Остолобуойга бэйэлэрин харчыларыгар аһаабыттара. Сарсыарда сопхуос таһаҕас массыынатынан Солобуодаҕа киллэрэр, онно миэстэ сакаастаммыт, бырайыастарын устудьуоннар бэйэлэрэ төлөөн айанныахтара үһү.

– Хайа, Сима өйдөөтүҥ дуо, дьукаахтарыҥ тоҕо үлэлээбэттэрин? Устудьуон туохха туһалааҕын уонна практика диэн тоҕо баарын дьолоҕойдоотуҥ дуо?

– Өйдөөтүм быһыылаах.

– Ол эрээри, ити дьон, таах сытыахтааҕар бачча да хамнаска үлэлиэхтэрин, – диир Гена.

– Ити дьонуҥ таптаабыттарынан сылдьа, ботуччу эрэ хамнаска хамсана үөрэммит урдустар буоллахтара, – Ника үгэһинэн бөлүһүөктүүр.

– Хамсаан эрэллэрин көрбөтүм, таах хамнаһа суох сытыах кэриэтэ, кыра да буоллар, кэм хамнас иһин үлэлээбит ордук ини?

Университет саҥа үөрэнэр куорпуһа, түөрт этээстээх таас дьиэ быйыл күһүн үлэҕэ киирдэ. Куорат үрдүнэн саамай улахан, аныгылыы тутуулаах сүүнэ уораҕай. Физмат факультет бу өй-билии үтүөкэн дыбарыаһын үһүс этээһигэр дойдуланан үлэлиэ үһү. Сима үһүс этээскэ чэпчэкитик элээрэн тахсан, баатыман кумааҕыга харандааһынан суруллубут араспысаанньаларын көрүөлүүр. Бастакы лиэксийэ «высшая алгебра» диэн предмеккэ, 402-с аудиторияҕа буолуохтаах, Семенов диэн преподаватель ааҕыахтаах. Устудьуон быһыытынан бастакы уруога, ээ, лиэксийэтэ, ону Семенов диэн дьоһуннаах араспаанньалаах преподаватель ааҕар! Сима үөрэн, долгуйан, тиритэн кэлэр. Уол аудиториятын көрдүү, төрдүс этээскэ тэбинэр. Көрүдүөргэ үөрүүнэн-дьолунан мичилиҥнээбит, сорохторо бэрт боччумнаахтык туттубут уолаттар-кыргыттар хаамсаллар.

Дьэ, университет үөрэҕэ, устудьуон олоҕо саҕаланнаҕа…

Киччэччи кырыллыбыт баттахтаах, бэйэтигэр сөрү-сөп толору эттээх, бэрт номоҕон сэбэрэлээх киһи киирэн, лоп бааччы саҥаран, кэпсээн барар. Хата киһи ситэн сурунан иһииһик уонна өйдөнөр эбит. Бу лиэксийэҕэ матрица, минор, матрица рангата диэн букатын саҥа өйдөбүллэри билэр.

Аны иккис паараҕа, матлогика диэн предмеккэ үөрэнээри, оҕолору батыһан иһэр.

Тыый, ыллыы иһэр дуу? Ээ, суох, иһигэр ыллыыр… суох-суох, дууһата ыллыы иһэр эбит.

Быйыл, кини үөрэххэ киирэр сылыгар, бу бэйэкээннээх үтүөкэн куорпус, Дьокуускай куоракка тутулла илик аныгылыы дьиэ, куорат эрэ дуо, Саха Сирин үрдүнэн бастыҥ тутуу үлэҕэ киирдэ.

Түөрт паара кэнниттэн, бастакы куурустар үһүс этээскэ батысыһан киирэллэр. Уопсай дьиэҕэ ылыллыбыттар испииһэктэрэ тахсыбыт. Сима, бу киэһэ уопсайга көһөн киирэрдии сананан, бэйэтин аатын көрүөлээн, булбата. Бүтэһик хаалан, сирийэн көрдүү сатыыр да, кини аата суох. Суруллубатах. Бу туох эрэ алҕас. Хайдах уопсайа суох?

Быһаартара охсуох киһилии, секретариакка сүүрэн тиийдэ. Онно сааһыра барбыт ачыкылаах нуучча дьахтара олорор.

– Испииһэпкэ аатыҥ суруллубатах буоллаҕына, уопсайга ылбатах эбиттэр, – дьахтар ачыкытын үрдүнэн көрөн кэбиһэр.

– Оччоҕо? Хайдах буолабын?

– Билбэтим. Студпрофком быһаарар. Кинилэртэн ыйыттаҕыҥ дии.

Сима студпрофкому ыйдаран тиийдэ. Онто хатааһыннаах. Хас да күн кэтэһэн-манаһан студпрофкомугар дьэ киирэр. Хара бараан быллаллыбыт сирэйдээх, ачыкылаах кыра киһи дьоһумсуйан олорор.

– Эн кыанар төрөппүттэрдээх устудьуон эбиккин. Уонна баран, хайдах бастакы куурустан тута уопсай дьиэнэн хааччыйтарыаҥый? – остуол тойоно тииһэ ыалдьыбыт киһи курдук, иэдэһин мырдыҥнатар.