Ол быыһыгар, үлэ күөстүү оргуйар Маайыскай нэһилиэгэр хантан кэлбиттэрэ биллибэт, ханна да үлэлээбэт дьиибэ дьон эмиэ көстүтэлииллэр. Холобур, мэлдьи остолобуой эргин иилэҥкэйдэһэр сыгааннар бааллар. Күн иллэҥ дьон диэн дьэ кинилэр. Бэлисэпиэт икки көлөһөтүн холбоон, бэрт саталлаахтык оҥоһуллубут тэлиэскэлээхтэр. Ардыгар биир киһи ат курдук көлүллэн, биир киһи тойон курдук олорон, төбөлөрүнэн аһыыппарбыт дьон курдук кылана-кылана сүүрдэн, уулусса буорун-кумаҕын өрүкүтэллэр. Бу дьон хайдах буолбуттарын олохтоохтортон ыйыттахха, «Ээ, абааһылары, хаартылаан сүүйтэрбит киһилэрэ ат буолан эрэр ини», – дэһэллэр.

Устудьуоннар дьукаахтара бу кэмҥэ тугу үлэлииллэрин дуу, таах сыталларын дуу киһи өйдөөбөт. Остолобуойга аһаабаттар, хата диэххэ дуу, арыгылаабаттар. Уолаттар үлэлии баралларыгар дьиэҕэ хаалаллар, үлэттэн кэлэллэригэр соннук дьиэҕэ бааллар. Үһүөн табахсыттар, аны табахтара быстан хаалар. Слава кинилэргэ күҥҥэ биирдии эрэ сотону бэрсэр. Дьукаахтар киһи көрөрүгэр биир уларыйбат дьарыктаахтар – оргуйа турар үстээх чаанньыкка лоп курдук билиитэ түөртэн биирин бардаран, хоп-хойуу чэйи буруолаппытынан иһэллэр. Бу дьону барыларыттан намыһах уҥуохтаах, сып-сытыынан көрбүт уҥуох сирэйдээх Костя диэн киһи баһылаан сылдьар. Дьонун төрүт саҥардыбат муҥур тойон. Иккис киһилэрэ Васька диэн, бэрт сымнаҕас сэбэрэлээх. Бу киһи элбэх чэйи истэҕинэ, киһи билбэт тылынан кыҥынайан ыллыы сылдьар үгэстэнэр. Үһүс киһилэрэ ортону үрдүнэн уҥуохтаах, толору эттээх-сииннээх, күүстээх да буолуон сөптөөх көрүҥнээх төрөл киһи. Эмиэ Васька диэн эрээри, тойонноро Костя «Дура-лошадь» диэнтэн атыннык ааттаабат. Бу барахсаныҥ – айылҕа атаҕастаабыт киһитэ, алталаах-сэттэлээх оҕо өйө өйдөөх. Ити сылдьан Васькаҥ мээлэ киһи сатаан үтүктүбэт «нүөмэрдээх». Крылов үгэлэригэр пародияны дьиҥнээх артыыс курдук ааҕар. Пародия обургу цензура көҥүллээбэт «кытаанах» тыллардаах, ол тылларын олус тоҕоостоох этиилэргэ кыбытыы тыл курдук туттар. Уонча күпүлүөттээх дойҕохтору нойосуус билэрэ туһунан таабырын: бу киһибит аахпат, суруйбат эбээт. Уолаттар итирик куобах уонна хахай туһунан хоһоону ааҕарыгар көрдөһөллөр. Васька буолунан бэрт: бэйэтин сыанатын бэркэ билэн сылдьар киһи.

– Басню Крылова читает артист художественной речи Василий из Покровки! – дорҕоонноохтук биллэрэн, киһиргэтэн көрөллөр – Васька хата хамсаан да көрбөт.

Биирдэ эмэтэ Слава бэйэтэ көрдөстөҕүнэ, Васька үгэлэрин аахпытынан барар. Ким баһылаан сылдьарын, ким бас бэринээччитин хата киһиҥ эндэппэт. Иккиһинэн, Слава сото табах бэрсэр, ону, «эн миэхэ – мин эйиэхэ» бириинсиби тута сытар эрдьигэн.

Дьукаахтар килиэптээх буолаллар, хантан эрэ курупа, мохоруон буллахтарына, ону буһараллар. Чифири, оргутааччы, курупаны буһарааччы мариец Бааска, мас киллэрэн оһох оттооччулара – хоһоон ааҕар Бааска. Костялара тыла эрэ хамсыыр. Дьиибэ дьукаахтар уолаттарга орооһо, киирэ-тахса сатаабаттар. Сатаспат быһыы таҕыстаҕына үлэ дьоно, уолаттар, дьиэҕэ хаалалларын, кинилэр таһырдьа быраҕыллыахтаахтарын өйдөөн сылдьар дьон. Быһата, дьон ортотугар сылдьан, олох бытархайдарын өйдүүргэ, бэйэни сөпкө туттунарга олох үөрэппит дьоно.

Биир күн эбиэккэ диэри үлэлээтилэр, сарсын атын бааһына бурдуга кэллэҕинэ, үлэ тахсыа үһү. Уонтан тахса күн быыстала суох үлэлээбит уолаттар айылҕаҕа тахсарга быһаарыннылар. Слава токка үлэлиир суоппар уолтан биир уостаах уон алталаах сааны уларсан кэллэ. Түөрт уол уута түһэн дьаратыйбыт, ол оннугар сүүрүгэ күүһүрбүт Амма Эбэни оҥочонон туораан, уҥуоргу мырааҥҥа таҕыстылар. Витялара «киһилии утуйаары» ыыспаларыгар хаалла.

Соҕотох саалаах куобахчыттар бастаан, саалаах киһилэрин ортоку туруоран, саата суохтар икки өттүнэн тараахтыы хааман көрөллөр. Кытыы иһээччилэр куобаҕы көрдөхтөрүнэ, саалаах киһилэригэр сэрэтэ иһиэхтээхтэр, сатанар буоллаҕына күөйэн, күрэтэн биэриэхтээхтэр. Талаҕа хойуута бэрт, куобахтар биирдэ-иккитэ көстөн, элэҥнээн хаалаллар. Балачча уһуннук хааман, сааны тыаһаппакка иһэллэр. Маннык бултаан мэлийииһилэр. Тохтоон сүбэлэһэн, күрэтэн көрөргө быһаарыналлар. Тарбахтаһан, Ньурба Генаҕа тоһуйар дьол тосхойор. Кини, сааны ылаат, аллара тэбинэр. Киһилэрэ тиийэн, оннун булунарын кэтэһэн, талах ойуур ортотугар олорон, сынньаналлар. Талах ойуур ураты сыттаах буолар, онуоха эбии күһүҥҥү чэбдик салгын эбиллибитэ, тыыныахха чэпчэкитэ олус. Балачча кэтэһээт, тараахтаан хаампытынан бараллар, тыанан иһэр киһи бытаан, хонуунан сүүрэр киһи түргэн. Гена сөптөөх сиргэ тиийэн, тахсан тоһуйар ини. «Һу-һу» дэһэ-дэһэ, аргыый хааман истэхтэринэ саа тыаһа доргуйар. Чочумча буолаат, киһилэрэ иккистээн тыаһыыр. «Кэллигиэ-эт» – диэн саҥа дуорайар. Мырааҥҥа тахсар дьиэллигэс суолу булан, Гена тоһуйбут эбит. Бастаан сулбу тэптэрэн, сыыһан ыыппыт, иккис куобах хата олорон биэрбит. Халлаан борук-сорук буолбут, тохтуулларыгар тиийдилэр. Бултуйбут аҕай дьон, үөрэн, күө-дьаа кэпсэтэн, кытылга киирдилэр. Ырааппыттар эбит, өрүһү өрө батан, уһуннук хааман оҥочолоругар тиийдилэр. Халлааннара хараҥарар. Дьиэлэригэр тиийэн чаһыларын көрбүттэрэ: хойутаабыттар, остолобуой сабыллыбыт. Ким мас киллэрэн, ким оһох оттон, икки киһи куобах сүлэн, бултарын буһараллар. Остолобуой аһыгар хал буоллахха, куобах-куобах барахсан этэ, миинниин дыргыйан, бу минньигэһин, үчүгэйин!