Тўртинчи боб

ХАЛОС

Мозийдин эътирофда турмиш одамий мавжудотлар бор эрди.

Аларнинг асарларин варақлай, кўникмалар топа қалам тутилмиш, меросий сўзлар терилмиш ва ушбу рисолада келтирилмиш мазмун ёритилмишки, бул аҳамияти беқиёс вазифа қонуниятда эрди, сездирилмиш, беадад сарафрозликлардур!

Бир илме айтилиб эрдик, «Дид-нафосат илми» отлиқ, давр тилида, Тошкентдин туриб Ўзбекистон-ла барча ҳунар таълими даргоҳларига етмиш. Бу ишнинг эзгулиги ёш авлодга санъат гўзаллигин енгилроқ бўлсада қонуниятларга солиб кўрсатилмиш эрди. Бунчайин иш ўтмиш тарихда воқеъ бўлмамиш эрди, янгилик эрди, маънавий тараққиёт йўлида манбаи ибрат сифатида аҳамияти беқиёс эрди, лек сезилмади, сезилмамишни сездирмасликка мойиллик бўлмиш!

Ишораким берилди, тафсилоти келгуси даврларга қолмишким, кўплаб изланувларга сабаблар бўлгуси, ва албат, ўз ўрнида юзага чиқмиш бўлгай. Ва ондаким давлатга эътиқод ва эътирофдин тура ёшларга даъватларимизни баён қилинмиш эрди, улни пойтахтдаким эътироф этмишлар ва нашрига ўзгача ихлослар кўрсатмишлар, булни ул даврда таълим вазириётида ишламиш Авлиёқул ўғли отлиқ шахс шахсан очиқ билдирмиш эрди, самимийлик-ла.

Яна бир илмеким айтилиб эрди, давр тилинда, «Эзгулик сари» отлиқ, рисолача бўлмиш, вилоят ҳокимлигида ишламиш Ҳотамжон отлиқ таниқли ва ҳурматлининг йўлланмаси бирла, улким сўнгралар мамлакатда фирқалардин бирига бош бўлиб эрди, давлатбоши бўлмоқликка номзодлик бериб ҳам эрди, бул иш ҳам вилоятда барча таълим муассасаларига борди. Дунёвий давлатчилик аҳамиятин алқанмиш эрди, ҳеч кимдин бўл ҳам яна сезилмамишни сездирмасликка мойиллик топилур!

Яна бир, ул ҳамким давр тилида эрди, «Нафосатшунослик бўйича қисқача изоҳли луғат» отлиқ, оилавий ҳамкорликда, Дилфузахонким бу ишда тенг туриб эрди, ул иш ҳам бу юртта ҳеч воқеъ бўлмамиш иш эрди. Лек у ҳам сезилмади, яна сезилмамишни сездирмасликка мойил бўлинур!

Яна бир илме айтилиб эрди, «Баркамоллик диёрига мансублик» отлиқ, латиф тилда, падари- бузрукнинг розилиги йўлида бахшида бўлмиш эрди, хўб бўлмиш эрди, ижод аҳли орасида эътирофлар топиб эрди.

Яна бир илмеким айтилиб эрди, давр тилида, «Бадиий адабиёт нафосати» отлиқ, дуруст салмоқли эрди, адабиёт, яъни тил, яъни дил гўзаллигин қонуниятларга солинмиш ҳолдаги бу даражадаги асар ўтмиш тарихда воқеъ бўлмишлигин ҳаётий аломатлари сезилмамиш. Онинг беқиёс афзаллиги шулким, авлодларга миллий маънавий мерос гўзаллигин қонуниятли тарзда англамоқ орқали ўзга тилларга қиёсламоқ имкони бўлур, алардаким ўз миллий тилига муҳаббат уйғотмоқ орқали, айнан руҳлантирмоқ мумкиндур. Кўзланмиш мақсад сори!

Бул ишким, миллий маънавий тараққиётда анчайин восита бўлгусидур!

Яна бир ишким, Бобурийнинг «Вақойиъ Бобурий» асарин лотинийга ўгириб, уч қайта мурожаат бирла ўгирма хатоларин ўнглаб чиқилмишдур. Улким турадур, лек ул асарнинг нашри ва китоб дўконларида оммалвшуви нашри бўлмишдур.

Яна бир ишким, падарибузрук томонидин бажарилмиш Бобурийнинг «Вақойиъ Бобурий» асарига қисқача изоҳли луғатга изоҳлар тайёрламоқда хизматда турилмиш, улким ўлкааро ўз жойларига таралмишдур, улни ҳамким лотиний ёзувга ўгиргач, ўгирманинг хатоларин қайта-қайта ўнглаб чиққач, нашр учун тақдим этилмиш бўлгай. Улнингким нусхаси бизда ҳамон турадур. Янги алифболи ёзувда шаклланмиш авлодларга «Вақойиъ Бобурий» асари томон, демакким, кўприк қўйилиб эрди.

Кичик ишлар ҳам саноқ топиб эрди.

Бири «Y асрдан XY асргача бўлган тарихий даврдаги туркий тил нафосати тараққиётига чизгилар» бўлиб эрди, давр тилида, илмийлиги оддийроқ чиқмиш, лек минг йиллик ичида юруб, туркий тил нафосати ривожин қиёсий пайпаслай кўрсатилмиш.