Расм-7. Кам қизиқарли табиий муҳит атрофида турар жойлар ичкарисида сув ҳавзаси ва кўкаламзор массивда жойлашган аҳоли пунктининг меъморий режалаштириш композициясига мисоллар
Расм-8. Аҳоли пунктининг ичкарисидан яхши табиий муҳит шароитида жойлашган ва ташқарисидан эса бир томонлама бўлган ҳолат композициясига мисоллар
Аҳоли пунктининг табиий шароити ичкарида ва унинг атрофида ҳам яхши бўлган ҳолатда турар жойлар композициясини меъморий режалаштиришга мисоллар
Расм-9. Табиий шароити яхши ҳолатга мисол
Расм-9. Аҳоли пунктининг табиий шароити ичкарида ҳам унинг атрофида ҳам яхши бўлган ҳолатда композицияни меъморий режалаштиришга мисоллар
Аҳоли пункти дарё қирғоқини икки томонида ҳам жойлашган ҳолат турар жойлар зонасини композициясини меъморий режалаштиришга мисоллар
Расм-10. Аҳоли пунктини дарё билан боғлиқ ҳолати
Расм-10. Аҳоли пункти дарё қирғоқини икки томонида ҳам жойлашган ҳолат композициясини меъморий режалаштиришга мисоллар
Расм-11-12. Мураккаб рельеф билан боғлиқ ҳолат
Расм-11.Мураккаб рельефда жойлашган аҳоли пунктининг композициясига мисоллар
Расм-12. Тоғ олди ҳолати
Расм-12. Тоғ олди атрофида жойлашган аҳоли пунктлари композициясига мисоллар
Расм-13. Иссиқ иқлим шароити ҳолатига мисол
Расм-13. Иссиқ иқлим шароитида жойлашган аҳоли пунктларининг композиция ечимига мисоллар
Расм-14. Аҳоли посёкасининг понарамаси тоғ этакларида
Расм-15. Иссиқ иқлим ва кучли қуруқ шамоллар эсадиган шароитда аҳоли пунктининг турар жойлар композиция ечимларига мисоллар
Расм-15. Иссиқ иқлим ва кучли қуруқ шамоллар эсадиган шароитга мисол
Жамоат марказларини меъморий режалаштиришни ташкиллаштириш вариантлари
Расм-16. Жамоат марказлари мисоли
Расм-16.Жамоат марказларини архитектуравий режалаштиришни ташкиллаштириш; а- кўча бўйлаб унинг бир томонида жойлаштириш; б- бош кўчанинг айланма қисмида жойлашиши.
Лекин худуднинг ўзига хос хусусиятлари, магистрал йўлларни йўналиш ва иморатларни тарихий пайдо бўлиши жамоат марказларини кўпинча шаҳарнинг геометрик марказидан силжишига сабаб бўлади.
Шунингдек шаҳар жамоат марказининг силжиши қирғоқ бўйли сувли худудларда (кўпинча катта порт шаҳарларда) учрайди.
Бу ерда марказни ўзининг олдинги жойида сақлаб қолишни тақоза этади, лекин худуднинг ўзига хос хусусияти ва савдо, маъмурий ва маданий зоналарнинг туташиш жойлари транспорт, йўловчилар ва бошқа алоқаларни уч қатламда эстакадалар билан туташишини олдиндан аниқ чегаралаб беради.
Жамоат марказларини лойиҳалашда марказларнинг умумий худудидан 10% ини автомобиллар учун махсус қисқа муддатли тўхташ жойларини ажратиш лозим.
Жамоат марказининг архитектуравий режалаштиришни ташкиллаштириш вариантлари
Расм-17. Жамоат марказига мисол
Расм-17.Жамоат марказининг архитектуравий режалаштиришни ташкиллаштириш бош кўчанинг яқинидаги яхши табиий муҳит оғушида; 1-савдо маркази; 2-клуб; 3-маъмурий марказ.
Мураккаб марказнинг тизимли фазовий ўзорабоғликлигини архитектуравий режалаштиришни ташкиллаштириш
Расм-18.Мураккаб марказнинг тизимли фазовий ҳолати
Расм-18.Мураккаб марказнинг тизимли фазовий ўзора боғликлигини меъморий режалаштиришни ташкиллаштириш.
Жамоат марказининг меъморий режалаштиришни ташкиллаштириш вариантлари
Катта шаҳар марказида тўпланган кўплаб функциялар гоҳида у ҳаддан ташқари ортиқча юклаб қўяди.
Шунинг учун мустақил ихтисослашган марказларни жумладан савдо сотиқни ташкил топдириш мақсадга мувофиқ бўлади.
Савдо марказлари бу савдо корхоналари, умумий овқатланиш жойлари, бўш вақтни мазмунли ўтказадиган жойлар ва шулар кабиларнинг комплекс кўринишидир.
Биноларни яхлит ҳажмда гуруҳлаш тарқоқ кўринишдаги бинолар билан таққослашда транспорт маҳсулотлар ассортиментининг хилма-хиллиги, тараққий этаётган савдо усулларини қўллаш иш имкониятини ташкил этиш нуқтаи назаридан қараганда шубҳасиз устунликни беради.