Жамал күйеуінің мәйітіне басын қойып егіледі. Осы кезде мешіттен азан шақырыла бастайды. Муәззиннің дауысы біртіндеп әуендеп, шарықтап кетеді. Сол әуенмен шымылдық жабылады.
Шымылдық
Ақын мен әкім
ДРАМА
Кейіпкерлер:
Қалкен – журналист, ақын.
Басар – аудан әкімі.
Жұмағали – әкімнің орынбасары.
Мерген – мәдениент бөлімінің меңгерушісі.
Мақпал – аудан әкімшілігі газетінің редакторы.
Жазира – жеке-меншік газетінің редакторы.
Самал – Қалкеннің зайыбы.
Алма – Қалкеннің бойжеткен қызы.
Қайрат – Қалкеннің мектеп бітірген ұлы.
Шолпан – әкімнің хатшысы.
Балхан Жүсіпова – әйгілі әнші, эстрада жұлдызы; және оның продюсері.
Сергей Андреевич – білім беру бөлімінің меңгерушісі.
Васильев – кәсіпкер.
Имам.
Әкімшіліктің қызметкерлері, саудагерлер, аудармашы, оқушылар.
Официант қыздар: Гүлбаһрам, Юлия, оның досы Саша, бармен, крупье.
Презентацияға қатысушылар.
Ақын бала Ақынжан.
Бірінші көрініс
Әкімнің жиналыс өткізетін кабинеті. Бастықтың столына жалғасқан ұзын стол. Әкім өзінің орнында. Ұзын столдың жағалауында: Жұмағали, Мерген, Қалкен, Мақпал, Сергей Андреевич, Жазира және аудан әкімшілігінің басқа қызметкерлері. Әкім сөйлеп отыр. Қалкеннің қолында блокнот пен қалам. Жазираның қолында диктофон.
Әкім. … Енді кемшіліктерге көшелік. Менің анықтағаным – мемлекет тілінің нашар жағдайы. Ауылдарды алсақ – оларда қазақ мектептерінің саны 80 пайызға жуықтап қалыпты; бұл көрсеткіш жаман емес. Алайда, аудан орталығында жағдай нашарлау – қазақ тілінде сабақ беретін мектептер саны небары 40 пайыз. Қалалық 3 бала-бақшалардың біреуі де қазақ тілінде тәрбие бермейді. Бұл қалай, Сергей Андрей-ұлы?
Сергей Андреевич орнынан тұра бастайды, бірақ әкім қолын сермеп салып оны отырғызады.
Әкім. Жолдастар! Біз қазақ мектептерінің санын арттырмай мемлекет тілін тиісті деңгейге көтере алмаймыз. Сондықтан, жедел түрде аудан мектептерінің барлығын мемлекет тіліне көшіруіміз керек. Бұл жөнінде аудан әкімшілігінің қаулысының жобасын дайындап, соны талқылап, келесі маслихаттың сессиясына ұсыну керек. Кәне, не дейсіңдер? (отырғандар үндемейді, сондықтан оларды көзімен шолып өтіп) Сергей Андрей-ұлы, бұл мәселе жөнінде айтарың бар ма?
Сергей Андреевич елең етіп басын көтеріп әкімге қарайды. Бірдеме деу керегін түсініп сөзін бастайды.
СергейАндреевич. Басар Базарович, в текущем году наш отдел образования проделал определенную работу по повышению роли государственного языка…
Әкім. Тоқтай тұр! Сергей Андрей-ұлы, егер бастықтың өзі қазақша сөйлемесе, онда қалай ол қарауындағы мекемелерде, мектептерде мемлекет тілінің жағдайын жақсартпақ?
Сергей Андреевич түсінбегенін білдіріп Жұмағалиға қарайды.
Жұмағали. Сергей Андреевич, Басар Базарович спрашивает: как вы сможете повысить роль государственного языка в подведомственных учреждениях и школах, если сами на нем не говорите?
СергейАндреевич. Но мы сейчас изучаем казахский язык.
Әкім. (түсінбегенсіп) Не дейді?
Жұмағали. «Қазақ тілін оқып жатырмыз», – дейді.
Әкім. Бәрекелді! (Сергей Андреевичке) Онда айтатын сөзіңді қазақша айт. Түсіндің бе?
СергейАндреевич. (басын шұлғып, қызараңдап) Һм! Биз… биз… мем… мим… мемликет тилин… тилин… это… тилин… (қызарып кетіп, қағаздарын жинап кабинеттен шығып кетеді. Отырғандарда үн-түн жоқ).
Әкім. (көзімен оны шығарып салып) Міне – білім беру бөлімі меңгерушісінің түрі мынау. Жұмағали! Бұл орынға қазақты қою керек. Оқу бөлімінде қазақ қызметкер бар ма?
Жұмағали. Бар. Меңгерушінің орынбасары қазақ. Сәкен деген жас жігіт.
Әкім. Жастығы айып емес. Тек еті тірі болса болды.
Қалкен. Сергей Андреевич білім беру саласында қырық жылдан астам еңбек етіп келеді. Аяқ астында қазақша шүлдірлей сөйлеп кетпедің деп орнынан босатуға бола ма?