– Билиэт булан наһаа да үөрбүтүм, онтукам ханна баарый…

– Чэ, хайыахпытый, бырастыы гын. Аныгы сырыыга хайаан да…

– Төһө өр буолаҕын?

– Биллибэт, дьыала хайдах хаамарыттан…

– Дьиэҕэр таарыйбаккын дуо?

– Барарбар киирэн тахсыам, алтаҕа көтүөхтээхпин.

– Ол аата мин үлэбэр сырыттахпына… Чэ, үчүгэйдик сырыт, субуоннаар.

– Быыс буллахпына. Этэҥҥэ, – Элиэнэп туруупкатын уурарыгар Хомподоев таптаан туттар тылын эппитин өйдөөн мүчүйэн кэбистэ: «Ити гынан баран биһиги кэргэттэрбитигэр эрэйдээх үлэлээх дьоммут ээ. Сарсыарда тоҕустан киэһэ алтаҕа диэри күннэтэ ханна да хамсаабат, хам бааччы олорор идэлээхтэр дьиэҕэ-уокка туһалара улахана чахчы. Ол эрээри – тугу талбыккынан. Бары оһох үрдүгэр ээл-дээл сыттахпытына, ким куһаҕаны, түктэрини кытта охсуһуой, суох оҥорорго дьулуһуой?! Суох, сыыгынаан-сааҕынаан күл-көмөр буолуох кэриэтин күлүбүрэччи умайбыт ордук…»

…Элиэнэп эбиэттэн киэһэ Давыдовы аҕаларга соруйда. Батыһан киирбит милииссийэ үлэһитигэр силиэдэбэтэл тоҥхох гынна: «Тахсыаххын син». Иккиэйэҕин хаалан баран, Захар Захарович чочумча Давыдовы үөрэтэрдии көрдө. Баттаҕа арбайан, иирсэн, сирэйэ-хараҕа кытаран, дарбайан хаалбыт, таҥаһа-саба да имиллибитэ, кирэ сүрдээх. Дьиҥ иһээччи көрүҥнээх Давыдов кыбыччы көрбүт сырдык хараҕынан кабинет утары эркинин аахайбатахтыы одуулаһа олордо.

– Дьэ эрэ, билсэн кэбиһиэххэ. Мин Элиэнэп диэн силиэдэбэтэлбин. Эн Давыдов Федор Федоровичкын?

Киһитэ таас дьүлэй киһилии ибир да гыммата.

– Давыдов, мин эйигин босхолуур туһунан боппуруос туруора прокурорга киирээри олоробун. Буруйа суох эрээри, тоҕо киһини өлөрдүм диэн айаҕаламмыккыный?

Мээнэнэн көрбүт харахтара кэҥээн хааллылар, онтон бокуойа суох сүүрэлэстилэр, кэмниэ кэнэҕэс Давыдов дьэ силиэдэбэтэл диэки хайыста.

– Туох даа?!

– Истибитиҥ курдук. Сарсыҥҥа-өйүүҥҥэ диэри эйигин босхолуохтара.

Давыдов бүк түстэ, арбаллыбыт хара баттаҕа, өһөстүк чохойбут кэтэҕэ эрэ силиэдэбэтэлгэ көстөр буоллулар, онтон кэтэҕэ титирэстээн, муннун сыҥсыйан, ытаан бахсырыйан барда.

– Чэ-чэ, түксү, Давыдов, – Элиэнэп сөбүлээбэккэ сирэйин мырдыччы тутунна. – Эр киһи буоллаҕыҥ, тохтоо.

– Оо-уу, оо-уу… – Давыдов уһуутаамахтаата, сонун сиэҕинэн хараҕын дьукку анньынна. – Геля, Геля барахсан… Ол иһин да, көмүспэр, таҥарабар хайаан илиибин көтөҕүөмүй?

– Оттон өлөрбүтүм диэн тоҕо билиммиккиний?

Давыдов оннугар көннө, арбаллыбыт баттаҕын быыһынан Захар Захаровиһы уоттаммыт хараҕынан көрдө:

– Геля… Оо, Геля… Кини эрэ этэ миэхэ саамай күндүм, чугас киһим. Ол киэһэ атаспынаан дэлби арыгылаан, сарсыныгар төбөм дьап-дьалкыҥнас, сир-халлаан үллэҥнии-үллэҥнии улаатар-аччыыр, сүрэх өлөхсүйэр, тип-титирэс киһи үлэбэр тиийэн баҕыарыҥныы сырыттахпына, милииссийэ үлэһиттэрэ кэлэн тутан таһааран массыынаҕа чып гыннарбыттара уонна иккис отделениеҕа көтүтэн аҕалбыттара. Биир хоско олордубуттара, мин чараас хаптаһын быыс нөҥүө кинилэр кэпсэтэллэрин истибитим. «Ити туох киһини аҕаллыгыт?» Онуоха миигин аҕалааччы саҥата: «Александрова диэн дьахтары бөлүүн Сайсары күөлгэ быһаҕынан анньыбыттар. Онно уорбаланар…»

Итини истээт, кулгааҕым чуҥкунуу түспүтэ. «Геляны өлөрбүттэр…» диэн санааны атын солбуйбута: «Бэйэм буолаайамый?..» Милииссийэ үлэһиттэрин саҥаларын алах-былах истэбин: «Хомус быыһыгар сытар үһү…», «Халаабатахтар…», «Хара тирии сонноох, мааны баҕайы дьахтар…» Онно өйдөөтөхпүнэ, кырдьык, түүн Геляҕа хаһыытыырга дылы этим уонна, арааһа, хомуһу хачыгыраччы кэһэр быһыылаахпыт… Сатахха, биирдэ быһаҕынан далбаатаммыттаах этим. Ол иһин билиммитим, итиэннэ Геля өлбүтүттэн симмэр да түспүтүм…

– Даа, – Элиэнэп киһитин хараҕын көрө сатаата да, сүүрэлэс харахтары кыайан таба одууласпата. – Мин бу дьыаланы үөрэтээри, Давыдов, эн биографияҕын сиһилии үөрэттим. Сөхтүм уонна, Давыдов, олус бэйэмсэҕиҥ эйигин иэдэппит. Дьону хомоттоххуна, кинилэр эйигиттэн харааһыннахтарына улахан дуоһуйууну ылар эбиккин. Чэ, холобур, баардарынан-суохтарынан көрөн-харайан ииппит төрөппүттэргэр, эйигин улаатыннарбыт, оҕолообут, таптаабыт манньаларын тугунан төлөөтүҥ? «Албыннаабыттар» диэн сымыйанан сылтанан, кинилэртэн атырдьах салаатыныы арахсыбыккын, билигин өлөр өстөөхтөргүнүү саныыгын. Кэлин үлэҕэр эйиэхэ үчүгэйдик сыһыаннаһа сатаабыт дьону, бэл, Геляны, кыраттан сылтаан кыыһырдыҥ да, «үтүө дьүһүммүҥ көрүҥ» диэххэ айылаах арыгылааҥҥын, араастаан дьаабыланаҥҥын кэлэтэн, тэйитэн кэбиспиккин. Киһи барыта Хамсеев курдук арыгы эрэ иһэр инниттэн эйигинниин табаарыстаһыа суоҕа. Өйдөн, Давыдов, өйдөн, эн оҕо буолбатаххын ээ! Эйигин сөбүлүү сылдьыбыт дьоҥҥун, төрөппүттэргин санаа, тоҕо кинилэр эйигиттэн хомойдулар?