Explicit: Si hec bene attenderent principes tam ecclesiastici quam seculares, non sinirent quandoque mala tam respiblice quam fidei noxia crescere, sed magis curarent ea in suis initiis supprimere et illis obviare.

Post textum dictum est: Consequenter idem magister Nicolaus movet et solvit aliqua pulchra dubia. Primo. An quandoque oporteat fidelem pro fide certare atque pugnare usque ad rerum spoliationem… 12°. Utrum si homo ad aliqua mala cogatur debeat sibi ipsi mortem inferre. Horum solutionem vide in tractatu predicto de indulgentiis capitulo XXI.


F. 175–179 documenta varia (Constitutio sinodi Aquilegiensis facte anno MCCCCXLVIII; De obitu domini Nicolai abbatis et reformatoris in Mellico).


F. 180r–181r Commissio predicationis crucis contra Turcos a legato sedis apostolice sancte fratri Gabrieli.

Incipit: Rudolphus Dei gratia episcopus Laventinus sanctissimi domini nostri pape referendarius et eiusdem ac sedis apostolice per inclitam nationem Alamanie nuncius orator et legatus… venerabili ac religioso fratri Gabrieli de Verona ordinis minorum… Cum sanctissimus in Christo pater et dominus noster dominus Pius divina providentia papa 2 ad publicandum bullam cruciatam per sanctitatem suam contra perfidissimos Theucros…

Explicit: …ut de eadem bulla cruciate eiusdem sanctissimi domini nostri pape plenior notitia habeatur, eam hic subicimus cuius tenor de verbo ad verbum sequitur et est talis.


F. 181r–188v [Bulla cruciata domini Pii pape II, Ezechielis prophete].

Datum: 1463.

Incipit: Pius episcopus servus servorum Dei universis et singulis Christi fidelibus salutem et apostolicam benedictionem. Ezechielis prophete magni sententia est. Venientem gladium nisi annunciaverit speculator animarum que perierint sanguinem de manibus eius requirendum fore. Quod veriti sancte memorie predecessores nostri Nicolaus quintus et Calixtus tercius ab eo tempore, quo Turchorum efferata rabies Constantinopolim expugnavit venturum ad interiora christianitatis hostilem gladium elevare non cessarunt…

Explicit: Da nobis victoriam de tuis hostibus, ut tandem recuperata Gretia per totam Europam dignas tibi cantemus laudes, tibique perpetuo serviamus et omnis terra te adoret et nomini tuo psallat in seculo seculorum. Amen.

Datum Rome apud sanctum Petrum anno incarnationis Domini millesimo quadringentesimo sexagesimo tercio undecimo kalendas novembris pontificatus nostri anno sexto.

Издание: Theiner A. Vetera Monumenta Historica Hungariam Sacram Illustrantia, Roma, 1860. Vol. I. P. 474–481.


F. 189v Ordinata per constitutos a karissimo domino Rudolfo episcopo Lavantino legato sede apostolice, etc, que observari debent in et circa negotium sancte cruciate in civitate Wiennense.

Incipit: Primo quod constituti predicatores habeant unum libellum qui conservetur apud dominum officialem et in quo infra scripta scribantur. Item crucesignati per presens qui adhuc votum super se habent…

Explicit: Item quod si quis adeo pauper sit, ut cum novem contribuere sufficientur pro uno cruce signando non posset, consideret quantum consumat per septimanam cum familia sua, et in cista reponat tantum.


F. 190r–194r Planctus civitatis Constantinopolitane per Turcos obtente. Epistola magistri Bernhardi cancellarii Salzburgiensis ad dominum episcopum Chiemensi [Chiemsee].

Datum: 1453.

Incipit: Bernardus de Kreyburg obsecutor humilis ecclesie Salzburgiensis dulcissimo suo patri reverendissimoque domino domino Silvestro episcopo chyemensi viro maturo et prudenti salutem et sua novissima memorare…

Explicit: Si tibi ea nimis quam velis est prolixa doleo ipsa mihi brevior est quam affectus cupit. Vale. Ex Salzburga X kal. augusti, anno etc LIII [1453].