Ити кэмҥэ көмүһү хостооһуҥҥа балаһыанньа кытааппыта. Лицензия ирдэбилэ, налуогунан бохсуу саҕаламмыта. Сүбэлэһэн баран, Россия старателлэрин Союһугар киирэргэ быһаарыммыппыт. Саха сиригэр «Золотой Союз» диэн ассоциация тэриммиппит. Ити кэмҥэ тустаах былаас уорганнарын кытары ассоциация салайааччытын быһыытынан үлэлэһэр үөрүйэҕи иҥэриммитим. Балаһыанньа уустук этэ. Үлэтэ суох да буола сылдьыбытым. Алмааһы хостооһуну интэриэһиргээн барбытым. Булуҥ улууһугар алмааһы хостуур Нижне-Ленскэй хампаанньа арыллыбытыгар үлэҕэ киирээри кэпсэппиппин ылбатахтара. Куһаҕан үчүгэйдээх дииллэринии, кыһалҕа тириирэ киһи өйүн күүскэ үлэлэтэригэр көмөлөөх. Мин дьолбор Анаабыр улууһун баһылыга Н.Е. Андросов бэйэтин улууһун сиригэр эмиэ алмааһы хостуур тэрилтэ арыллыан баҕарар, онуоха сөптөөх үлэлиэх киһини көрдөнөр эбит. Дьэ онно миигин СӨ үтүөлээх геолога, саха дьонун промышленноска тардыыга элбэҕи оҥорбут Николай Дмитриевич Кириллин кинини кытта билиһиннэрбитэ. «Алросалар» бэйэлэригэр чугаһаппатахтара, ол эрээри геологтар Иван Андреев, Махмутьян Мухамедьяров буоламмыт, санаабытын түһэрбэтэхпит. Алроса президениттэн Вячеслав Штыровтан хостуурга көҥүлү ылан, «Анаабыр алмаастара» тэрилтэ тэринэн үлэбитин саҕалаабыппыт. 1998 с. Майаат үрэххэ үлэлии кэлбиппит. Онно төрдүс киһибит мин инникини былаанныырбын ончу итэҕэйбэт этэ, миигин фантазер курдук саныыр быһыылааҕа. Кэнники ол киһи мин били ыра санаабар кэпсиирин курдук бөһүөлэк тутуллубутун, хампаанньа күүскэ сайдыбытын сөҕөн баһын быһа илгистэрэ. Бастакы техникабыт диэн шурфалартан тахсыбыт боруобаны сууйар дьоҕус геологическай тэрил этэ. Ону бэйэбит илиибитинэн хомуйан оҥорбуппут сорҕотун бэйэбит тус харчыбытыгар атыыласпыппыт. Ол курдук үрэхпит сүнньүгэр тимир күрдьэҕинэн хаспыт траншеяларбытыттан мөлүйүөн аҥаара доллардаах алмааһы хостообуппут. Дьэ ити курдук үлэбитин ситиһиилээхтик саҕалаабыппыт. Аны алмааһы батарыы курдук олус уустук эйгэҕэ киирсэн барбыппыт. Бастакы алмаастарбытын, сахалыы мындырдаан тиэтэйбэккэ, доллар үрдүүрүгэр түбэһиннэрэн барыыстаахтык атыылаан, тэрилтэбит кыаҕыра түспүтэ. Онон Николай Егорович Андросов, сүдү киһи ыра санаатыгар бэйэбит дьулуурбутун, эдэрдии эрчиммитин холбооммут, «Анаабыр алмаастара» диэн олохтоох дьон бэйэлэрэ үлэлиир кыахтаах хампаанньата баар буола түспүтэ. Ханнык баҕарар хостуур хампаанньа саамай кырата 7 сыл иһинэн атаҕар туруохтаах, онтон биһиги биэс сылынан инники күөҥҥэ тахсыбыппыт. 740 тыһ. караттан 1 мөл. 330 тыһ. каракка тиэрдибиппит.

Төһө да дьиикэй ырыынак сабардаан турдар, сырдыкка дьулуһар үтүө соруктаах буоллаххына, хараҥа да кэми этэҥҥэ туоруохха сөп эбит. «Куһаҕан кэмҥэ түбэһэн, куһаҕан олохтоннум» диир киһи онно бэйэтэ буруйдаах. Сырдыгы саныыр, үчүгэйи оҥорор киһиэхэ хара дьай, куһаҕан сыстыбат. Мин оннук дьону билэбин. Урут саха промышленноска үлэлиир кыаҕа суох дииллэр этэ. «Анаабыр алмаастара» хампаанньаҕа хайаан да олохтоох киһи үлэлиэхтээх диэн ирдэбили туруорбутум. Опыттаах улахан омук дьоно исписиэлиистэргэ наставник быһыытынан саха дьонун сыһыаран үөрэттэрэр үгэһи олохтообутум. «Хантан да буоллун – саха дьонун булан үлэлэтиҥ» диэн муос-таас курдук модьуйар этиҥ диэн билигин бииргэ үлэлээбиттэрим урут абара саныылларын күлэн кэпсииллэр.18 сыл устата араас улуустартан 12 тыһ. кэриҥэ саха дьоно, ыччаттара үлэлээннэр, үрдүк хамнаһы аахсаннар, олохторун уйгутун оҥостубуттара. Ити хампаанньаҕа үлэлиир кэммэр өрөспүүбүлүкэҕэ, олохтоох нэһилиэнньэҕэ, чуолаан, саха дьонугар, тыа сиригэр элбэх көмөнү оҥорбуппутун киэн тутта саныыбын[2].