Кичик гуруҳлар аъзоларининг мослигини ўрганишнинг кенг тарқалган усулларидан бири бу гомеостатик усул бўлиб, у операторларнинг гуруҳ фаолиятини лойиҳалашда қўлланилишини топди.
Ҳар бир алоҳида ҳолатда, бу оз сонли усулларнинг иқтисодий танлови бўлиши керак. Бу эргономикада янги тадқиқот усулларини танлаш, ўзгартириш ёки яратишни белгилайдиган вазифадир.
2.2. Инсон фаолиятини тавсифлаш учун дастлабки маълумотларни олиш усуллари
Ускуналар ва техник жиҳатдан мураккаб истеъмол товарларининг эргономик дизайни инсон фаолияти содир бўладиган шароитларни аниқлаш ва унга хос бўлган ақлий ва психофизиологик функцияларнинг аналитик тавсифини ўз ичига олади. Ҳар бир алоҳида ҳолатда ушбу функцияларнинг таркиби ва уларнинг меҳнат жараёнининг умумий тузилишидаги муносабатлари ҳар хил.
Меҳнат фанларида меҳнат фаолиятини тавсифлаш учун зарур бўлган дастлабки маълумотларни олишнинг иккита усули ишлаб чиқилган. Булар тавсифий ва инструментал профессиография усуллари. Таърифловчи профессиография қуйидагиларни ўз ичига олади:
асбоб-ускуналардан фойдаланиш бўйича техник ҳужжатлар ва кўрсатмаларни таҳлил қилиш;
технологияни (тизимларни) эргономик ўрганиш, унинг натижаларини эргономикага оид меъёрий ҳужжатлар билан солиштириш;
иш жараёнининг боришини кузатиш. Ушбу усул ёрдамида вақт билан тўлдирилади – рўйхатга олиш вақт ўтиши билан фаолият хусусиятларининг ўзгариши, шунингдек, барча операцияларнинг видео ёзуви улар пайдо бўлиш тартибига кўра, шахснинг фаолиятини етарлича батафсил тавсифлаш мумкин;
тартибга солинадиган сўров, у берилган барча саволлар учун бир хил бўлган саволларни олдиндан тайёрлаш ва уларнинг қатъий белгиланган кетма-кетлиги билан тавсифланади;
маълум маҳорат ва ҳатто санъат талаб қиладиган умумий режага мувофиқ суҳбатдош билан эркин суҳбатни ўз ичига олган тартибга солинмаган сўров;
фаолият жараёнида шахснинг ўз-ўзига ҳисоботи; эксперт баҳоси;
самарадорликни миқдорий баҳолаш.
Инструментал профессиография қуйидагиларни ўз ичига олади:
атроф-муҳит омилларини ўлчаш ва баҳолаш;
рўйхатга олиш ва хатоларни кейинги таҳлил қилиш. Шахснинг нотўғри ҳаракатлари тўғрисидаги маълумотларни тўплаш ва таҳлил қилиш «одам-машина» тизимининг ёки техник жиҳатдан мураккаб истеъмол маҳсулотларининг эргономик хусусиятларини таҳлил қилиш ва баҳолашнинг муҳим усулларидан биридир;
энергия харажатларини ва инсон танасининг функционал ҳолатини объектив рўйхатга олиш;
инсон фаолиятининг фарқлаш қийин (нормал шароитда) таркибий қисмларини, масалан, диққатни йўналтириш ва алмаштириш, бошқарувни бошқариш ва бошқаларни объектив рўйхатга олиш ва ўлчаш. Бунинг учун турли хил усуллар қўлланилади: асбоблар панели; циклография ёки қўл ҳаракатларини фильмга ёзиб олиш; бошқарувнинг қаршилик кучини ўлчаш; нутқ хабарларини магнитафонга ёзиб олиш. Шу каби усуллар ва воситалар бевосита фаолият жараёнида қўлланилади ва қайд этилган параметрлар меҳнат жараёнининг хронограммаси билан боғлиқ;
сигналларни аниқлаш, ахборот хусусиятларини ажратиб олиш, ахборотни излаш, қарор қабул қилиш учун дастлабки маълумотлар билан ишлаш, шунингдек, ижро (мотор ёки нутқ) ҳаракатлар жараёнларини таъминловчи физиологик тизимлар кўрсаткичларини объектив қайд этиш ва ўлчаш. Бундай кўрсаткичлар, масалан, кўриш тизими, нутқ ва восита аппарати ҳолатини ўз ичига олади.
Кузатувчининг кўз ҳаракати, баланд овозли ва ички нутқи, қўл ҳаракати ва титроқлари, шунингдек, мия ярим кортексининг кўриш, нутқ ва ҳаракат соҳаларининг электр фаоллиги қайд этилиши керак. Ушбу кўрсаткичлар жуда мураккаб электрофизик ёрдамида қайд этилади. Биологик ускуналар, натижалар кўп вақт талаб қиладиган математик ишлов беришни талаб қилади.