Сэһэн геройа таптаан-сөбүлээн ыал буоллаҕа уонна бииргэ олорбуттарын тухары кэргэнигэр кыһаллыбатах, өлбүтүн кэнниттэн дьэ биирдэ бабат-татат диир, ол эрээри хайыаҥ баарай – хайдах да ытаабыт иһин, хантан кэлэн харах уута киһини тилиннэриэ, урукку олохторун саҥаттан эргитиэ баарай? Таптал кими баҕарар долгутар, кэрэхсэтэр, хайа баҕарар киһи ол дьоллоох түгэни кэтэһэр, кими эмэ сөбүлүү көрдөҕүнэ: «Кини дуо мин күүтэр олоҕум аргыһа?» – дии санаан эрдэҕэ, оттон бу уол, Бэргэн, кимий? Кыыстаах дуу, суох дуу, Динаттан ыйыталаһан көрүөххэ баара…

Түннүк өстүөкүлэтигэр сахсырҕа омунугар охсулла-охсулла көтөр тыаһа дыыгынаабытыгар хонос гына түстэ: «Сахсырҕа тиллибит, бэл бу таас дьиэ хоһугар баар буолбут, ол аата саас кэллэҕэ, ол күүтүүлээх кэми кытта таптал кэлиэ дуо? Аны бу билиэт, тоҕо босхо биэрдэ, арай киинэҕэ бииргэ сылдьыахха диэн ыҥырбыт буоллун, оччоҕо хайыа этэй, арааһа, аккаастыа этэ, хаһан да билбэтэх уола ыҥырдаҕын аайы, иһиттиэм-истибэтим диэбиттии, өмүрэх курдук хайаан барсан иһиэҕэй? Билигин Дина кэллэҕинэ иккиэн бииргэ киинэҕэ барыахтара, биллэн турар, дьүөгэтин оннугар олоҕун аргыһа буолар эрэллээх уоллуун киинэлиир быдан ордук буолуо этэ да, билиҥҥитэ кини көстө илик, ону хайыаҥый… Ханна сылдьара, хайа уулуссанан кэлэн ааһара буолуой кини – саха хорсун-хоһуун ыччата, кэрэ кыысчаан күүтэр Ньургун Боотура?..»

2

Күн-дьыл ааһан күлүмэхтэтэн, сайын буолан, устудьуон аймахха бэс ыйыгар эксээмэн туттарыыта субу кэлэ охсубута. Уочараттаах эксээмэҥҥэ бэлэмнэнэр консультацияҕа сылдьан баран, уопсайдарыгар төннөн бэлэмнэнэ олордохторуна, консультация кэнниттэн ханна эрэ элэс гына охсубут Ылдьаа соруктаах аҕайдык туттан-хаптан киирэн кэллэ. Кини ааны ыга сабан баран, ким эрэ истиэ диэбиттии, сипсийэн биир тыынынан субурутта:

– Уолаттар, бардыбыт! Бүгүн биир куорат уола табаарыһым квартиратыгар бобуулаах киинэлэри видеомагнитофонунан көрдөрүөх буолла, аһыы-аһыы сынньаныаххайыҥ, кэлэр эксээмэнтэн санаарҕаамаҥ. Кубалыырап кырдьаҕастан кырата «үһү» мүччү туттарарбыт биллэр уонна бэлэмнэнэргэ сарсын-өйүүн бириэмэ баар, онон бардыбыт, эр киһи уонна дьахтар таптаһарын хайдах баарынан, аһаҕастык көрдөрөллөр, этэргэ дылы, киһи кыыла турар киинэтэ, хаанымсах хаппыталыыстар эрэ итинниги оҥороллор…

Уолаттар сэҥээрэн өрө көтө түстүлэр, арай Бэргэн эрэ улаханнык аахайбата:

– Онно киһи соһуйара туох баар үһү?

Ону Ылдьаа олох сөбүлээбэтэ:

– Эн, бэрт киһи, ыйтан да дьон түстэҕинэ дьиктиргээбэтиҥ буолуо, барсан абыраама, эйигинэ да суох көрүөхпүт.

– Ээ, бу киһи «хомуньууһуму тутааччы моральнай кодексын» туппутунан төрөөбүт киһи, – Ылдьаа батыһыннара сылдьар киһитэ, «мохсоҕолум, уолум» диэн киһиргэтэр Буут, үөннээхтик кыыбыччы көрдө, – туох да куһаҕан киниттэн тахсыбат…

Бэргэн үгэргээһини сөбүлээбэтэ да, тыл аахса барбата, уолаттар тиэтэлинэн аһаат, таһырдьа ойбуттарын кэнниттэн кини оронугар сытан кинигэ ааҕыах буолбута эрээри, сотору строкалар силлиһэн, тумарык иһигэр киирдилэр… Уһуктан кэлбитэ – киэһэрбит, ким да кэлбэтэх, дьоно бобуулаах киинэ алыбыгар тартаран олордохторо. Бэргэн арыылаах килиэби кытта чэй иһэн баран, таһырдьа баар буолла уонна Ойуунускай уулуссатын устун сирэйин хоту мээнэ баран иһэн, биирдэ өйдөөн тулатын эргим-ургум көрдө: «Бэйи, бу ханна баран иһэбиний? Хайа диэки хайыһыах баҕайыный, куоракка таайа Јлөксөйдөөх бааллара да, ыалынан бары тыаҕа ыһыахтыы барбыттара, дьиэбитин көрө-истэ сылдьаар, сибэккигэ уута кутаар диэбиттэрин бэҕэһээ сылдьыбыта, бүгүн өрүүр санаалаах…»

«Баһа ханна салайарынан» диэбиттии, Киров уулуссатын устун хааман, Лермонтов уулуссатын быһа охсуһуутугар тиийэн, паарка аанын көрөн баран: «Ээ, пааркаҕа билигин көр-нар үгэннээн эрдэҕэ», – дии санаат, онно харса суох сабаата. Стадиону кыйа асфальт суолунан баран, ааркалыы быһыылаах паарка ааныгар үктэллэри дабайан, бэс чагда иһигэр киирэрин кытта, тута саҥа көҕөрбүт мастартан мутукча дыргыл сыта муннугар саба биэрдэ. Сүрүн аллея устун хаамта уонна дьон Күөх эстрадаҕа киирэллэрин көрөн, таһынааҕы киоскаттан билиэт ылан, кинилэри батыста. Бэргэн иһирдьэ ортоку соҕус ыскамыайка кытыытыгар сэрэнэн олорон баран, киэһээҥҥи тыа чэбдик салгынын түөһүн муҥунан эҕирийбэхтээтэ. От-мас суугуна, тыллыбыт мутукча сыта, чараас таҥастаах кыргыттар, хоп-дьип көстүүмнээх уолаттар… Эдэр сааһы кытта айылҕа саҥа тиллэр, уһуктар кэмэ олус да дьүөрэлии буоллахтара эбээт! Эмиэ саас, эмиэ сайын эргилиннилэр… Тоҕо үчүгэйэй, бу курдук күн сиригэр күөгэйэр күннэргэ үөрэ-көтө сылдьартан ордук үөрүүлээх туох кэлиэ буоллаҕай?!