Одамий мавжудот ўз қонуниятида турмиш онгдорликка эришмоқлиги учун, фақат ва фақат, қонуниятли маълумотлар ва қонуниятли тафаккур зарурдур!

Ўз дунёвий ҳаётида фикр ва амалда холис тургувчиларгина юксак одамий мавжудотлик даражасига етказувчи қонуниятли тафаккур йўлига чиқа олур. Бас!

Олтинчи боб

ЎТГАН КУНЛАР

Ушбуда айтмоқ ва тарғиб этмоқ маъқул кўринмиш, мозийда, албатта, тафаккур мевалари эътирофда турмиш одамий мавжудотлар салмоғи катта эрур, лек ушбуда маънавияти таҳлилда бўлмишлиги сабаб яқинлик топилмишлардин айримлари эсландики, одамий мавжудот маънавий жилоланмоқлиги учун аларда ибратлар бордур.

Аввалбош, қадимги Ҳиндда, Юнонда, Мисрда, Хитойда донишлар кўп ва хўб бўлмиш бўлғай. Алар борлиқ, табиат, дунё, ҳаёт ва одамий мавжудотга хос ҳар турфа қонуниятларни тиниқиқ англаб етмишлиги ва ёритиб бермишлиги дунёвий ҳаётда ўз ўрнида одамий мавжудотга кўп қўл келмишдур.

Қадимги Мисрдаким, дунёвий ҳаётий тажрибалар анчайин ортмиш бўлғай. Лек алар ҳам қонуниятли тафаккур бирла одамий мавжудот дунёвий ҳаётин мавҳумлигин ёрита билмамишлар.

Ҳиндким, қадимий халқдур, руҳониятга оид илмларда анчайин пешқадам турмишдур. Лек алар ҳам қонуниятли тафаккур бирла одамий мавжудот дунёвий ҳаётин мавҳумлигин ёрита билмамишлар.

Хитоеким, ул ҳам илмиятли ва қадимийдур, моддий жисм ва табиат узвийлигин, одамий мавжудот жисм ва руҳиятин ўзаро таъсир ва мувозанатин дуруст англамишдурлар. Лек алар ҳам қонуниятли тафаккур бирла одамий мавжудот дунёвий ҳаётин мавҳумлигин ёрита билмамишлар.

Бу ўринда айтиб ўтмоқликни жоиз топилур, бу кунлар яна халқлардин бир инглиздур, кўп хизматлидур, қонуниятсиз тафаккурдин қонуниятли тафаккурга ўтмоқ жараёнида хизматлари анчайиндур, фарангдур, алар ҳам дурустдур, аларнинг ҳам хизматин камчитиб бўлмас ҳеч, немисдур, ул ҳамким қадимий халқлардиндур, ростгўйдур, рус ва рус атрофи қавмларким оддийдур, соддадур, дурустдур, яна ҳар не халқларким қайсидир бир сифат бирла ўзига хосдур. Лек алар ҳам қонуниятли тафаккур бирла одамий мавжудот дунёвий ҳаётин мавҳумлигин ёрита билмамишлар.

Аларким, моддий дунё қонуниятларин кашф этмоқликда хизматда бўлмиш ва одамий мавжудот ҳаётий манфаат йўлига киритмишлар. Ул ишларким, одамий мавжудот дунёвий ҳаёт қонуниятлашувига сабаблар бўлмишдур.

Яна қозоқ ва қирғиздур, қайсарлиги бордур, лек ҳар нечук ўз маънавияти ва тирикчилигидадур, туркмандур, ройишдур, дурусттур, тожикдур, улким афғоний учун поғонададур, форсдаким мутаассиблик сезилур, туркдур, арабийга остонадур.

Шарқда хитое, корейс, япон ва молайларким муомалакордурлар, ҳаракатчандурлар, меҳнатга дурустдурлар. Лек аларнинг барчаси ҳам қонуниятли тафаккур бирла одамий мавжудот дунёвий ҳаётин мавҳумлигин ёрита билмамишлар.

Туркийликка мансуб ўзбек аталмишлар ҳамким, меҳнатга дурустдур, лек соддадур, ишонувчандур, бундоқ бўлмоқлик дунёвий ҳаётда панд берур, дунёга ҳушёр боқмоқлик зарур. Ҳали одамий мавжудот юксак мавжудотлик онгига эга эрмас, манфаат бирла боқур, аларда бир манфаатким моддийдур, бир манфаатким маънавийдур.

Ул манфаатдорликларким, ҳийласи ончаким, они бул юртдин чиқара ва тарқата, ўрнига ўзи келур даражада бўлмоқлиги мумкин. Не тонг! Ҳа!

Муқаррар етиб келгучи ҳар икки ғанимий мақсадин енгса бўлур, қонуниятли маълумотларни қонуниятли ўзлаштирмоқ, қонуниятли тафаккур қилмоқ, ҳур фикрлилик ва меҳнат бирла.

Шарқ ўлкаларида ўтмишдин яшаб, тарих, тил, тиб, хандаса, ҳисоб каби дунёвий илмлар бирла машғул бўлмиш инсонларким мўл эрмиш бўлгай, аларнинг илмлари одамий мавжудот тараққиёти йўлида кўп қадар хизмат қилмишдур, Абу Али ибн Синоким тибда, Ал Хоразмийким ҳисобда, ва ёинки маънавиятда алломаларким, бетакрор ва беҳисоб эрурлар…